Ở xã Tam Ngãi, tỉnh Vĩnh Long, một bảo tàng dừa sáp độc đáo đã được xây dựng với kinh phí lên đến hơn 20 tỷ đồng. Công trình này được khánh thành vào ngày 13/12/2024 sau gần 2 năm xây dựng. Bảo tàng tọa lạc trên diện tích gần 1.500m2, bao gồm 1 trệt và 2 lầu, tái hiện sinh động câu chuyện về cây dừa sáp và hành trình gắn bó với đời sống của người dân bản địa.
Bảo tàng này không chỉ là nơi trưng bày các hiện vật liên quan đến dừa sáp mà còn là nơi tôn vinh sự giao thoa văn hóa độc đáo giữa 3 cộng đồng Kinh, Khmer và Hoa. Một điểm nhấn đặc biệt của bảo tàng là khu vực tưởng niệm Hòa thượng Thạch Sô, người đã mang giống dừa sáp về Việt Nam vào năm 1924. Bức tượng sáp sống động và gốc cây dừa sáp nguyên thủy 100 năm tuổi được bảo tồn trong khuôn viên bảo tàng là những hiện vật quý giá.
Anh Trần Duy Linh, người sáng lập Công ty TNHH chế biến dừa sáp Cầu Kè, đã dành nhiều năm để tìm hiểu về lịch sử của dừa sáp. Anh đã tiếp cận người dân, các vị sư, cao niên trong vùng và chuyên gia thực vật để lần theo dấu vết lịch sử của dừa sáp. Quá trình xây dựng bảo tàng không hề dễ dàng, anh Linh đã gặp phải nhiều khó khăn về tài liệu khoa học, hiện vật thất lạc, khó khăn tài chính và sự thiếu kinh nghiệm trong lĩnh vực bảo tàng, du lịch.
Tuy nhiên, với đam mê và tinh thần bền bỉ, anh đã từng bước vượt qua. Nhiều hộ dân đã hiến tặng cổ vật, nông cụ trồng dừa cho bảo tàng. Các vị chức sắc Phật giáo, cao niên nhiệt tình hỗ trợ tư liệu và chính quyền địa phương luôn đồng hành, giúp anh hoàn thành ước mơ bảo tồn giá trị văn hóa và lan tỏa giá trị của dừa sáp.
Bảo tàng dừa sáp không chỉ là một công trình văn hóa mà còn mở ra hướng đi mới trong việc phát triển du lịch gắn với bảo tồn di sản. Mục tiêu của bảo tàng không đơn thuần là lợi nhuận mà là tạo ra giá trị bền vững cho cộng đồng, bảo tồn giống dừa sáp quý hiếm, nâng cao nhận thức văn hóa và thúc đẩy kinh tế địa phương.
Trong tương lai, bảo tàng sẽ đẩy mạnh các sản phẩm du lịch trải nghiệm, đào tạo đội ngũ hướng dẫn viên chuyên nghiệp; đồng thời kết nối với các đối tác trong và ngoài nước để đưa hình ảnh dừa sáp quê hương vươn xa.
