Trong các cuộc tranh luận về đạo đức hôn nhân, thuật ngữ ‘người thứ ba’ thường gây ra sự phẫn nộ và tranh cãi. Trên mạng xã hội, những người phụ nữ bị tình nghi là ‘tiểu tam’ hoặc ‘trà xanh’ thường trở thành đối tượng bị chỉ trích và đổ lỗi cho mọi sự đổ vỡ trong mối quan hệ. Tuy nhiên, nếu chỉ nhìn vào hiện tượng mà không đi sâu vào nguyên nhân, chúng ta có thể bỏ lỡ cơ hội sửa sai, không chỉ cho một cá nhân mà còn cho cả cấu trúc văn hóa ứng xử trong xã hội.
Một khảo sát gần đây cho thấy rằng nhiều người phụ nữ bước vào mối quan hệ với đàn ông có gia đình mà không biết tình trạng hôn nhân của họ. Điều này cho thấy rằng không phải ai cũng bắt đầu tình yêu với ý định chen ngang hạnh phúc của người khác. Viện Nghiên cứu Tâm lý và Hành vi TP.HCM đã thực hiện một khảo sát vào năm 2023 trên 1.200 phụ nữ, và kết quả cho thấy gần 48% số người được hỏi khẳng định họ không biết tình trạng hôn nhân của đối phương trong giai đoạn đầu. Điều này đặt ra câu hỏi về trách nhiệm của cả hai phía trong việc xác minh và tôn trọng tình trạng hôn nhân của nhau.
Có nhiều trường hợp người phụ nữ chọn trở thành người thứ ba một cách chủ động, vì cảm xúc, vì hy vọng thay đổi kết cục, hoặc vì mục đích cá nhân như địa vị, tiền bạc. Tuy nhiên, bất kể động cơ là gì, thì kết quả chung vẫn là bước vào một vùng sai trái về đạo đức, thậm chí là pháp lý. Theo Luật Hôn nhân và Gia đình hiện hành, người phá vỡ mối quan hệ hôn nhân hợp pháp có thể bị xử lý hành chính hoặc khởi kiện dân sự nếu gây hậu quả nghiêm trọng.
Trên thực tế, sự phán xét nặng nề nhất vẫn đến từ xã hội, và chủ yếu hướng vào người phụ nữ. Trách nhiệm không thể một chiều, chúng ta thường quên mất rằng người thứ ba không thể bước vào nếu người đàn ông không mở cửa. Trong mọi mối quan hệ sai trái, người chủ động phản bội lời thề hôn nhân là người đã có gia đình. Nếu chỉ chỉ trích phụ nữ, chúng ta đang bỏ qua một nửa bản chất của vấn đề là sự thiếu bản lĩnh và trung thực từ người đàn ông.
Đây là bất công giới tính tồn tại lâu đời trong văn hóa xã hội, đáng để đặt lại câu hỏi. Không cổ xúy nhưng cũng không vội kết án, chúng ta cần phân biệt giữa người bị lừa dối và người cố tình chen ngang. Giữa một lần vấp ngã và chuỗi sai phạm có chủ đích. Một xã hội tử tế không phải là nơi dung túng lỗi lầm, mà là nơi phân biệt được bản chất vấn đề, biết chỉ rõ đúng sai mà vẫn chừa cho người biết quay đầu một lối đi.
Sự thấu cảm không xung đột với đạo đức, nó là điều kiện để đạo đức trở nên nhân văn. Đừng định danh một con người bằng một giai đoạn. Người thứ ba không phải là một định danh trọn đời. Họ nếu biết dừng lại, sửa sai và bước ra khỏi mối quan hệ ấy vẫn có thể sống một cuộc đời chính trực. Mỗi người phụ nữ, dù từng sai, vẫn xứng đáng được sống trong yêu thương, tử tế.
Hạnh phúc như đạo đức không nên được xây từ nước mắt, nhưng tha thứ mới là cách duy nhất để khép lại một vòng sai lầm. Trong thế giới đang dần mở rộng các chuẩn mực, thay vì phán xét theo bản năng, hãy hiểu bằng lý trí, cảm thông bằng trí tuệ. Đó không chỉ là cách ứng xử với người thứ ba, mà còn là thái độ sống cần có với bất kỳ ai từng lạc bước trong đời.
