Trung Quốc đã dành gần hai thập kỷ và đầu tư hơn 200 tỷ USD để phát triển ngành công nghiệp xe điện trong nước. Ngược lại, Liên minh châu Âu (EU) đã chọn cách hỗ trợ theo khối và cho phép các quốc gia thành viên linh hoạt ban hành các ưu đãi riêng. Việc chuyển đổi từ xe xăng sang xe điện đang được xem là một trong những “canh bạc” đắt đỏ nhất của thế kỷ.
Trong gần 20 năm qua, các chính phủ trên toàn thế giới đã đầu tư hàng trăm tỷ USD vào ngành công nghiệp xe điện, thông qua các biện pháp hỗ trợ như giảm thuế, trợ giá mua xe, xây dựng trạm sạc và nhà máy pin. Trung Quốc không chỉ là “tay chơi” chi tiêu nhiều nhất mà còn đang viết lại luật chơi của nền kinh tế xe điện toàn cầu.
Ước tính từ năm 2009 đến 2023, Bắc Kinh đã chi tổng cộng 230,8 tỷ USD, tương đương 1,3% GDP năm 2023, để phát triển ngành công nghiệp xe điện. Phần lớn khoản đầu tư này không chỉ là trợ cấp trực tiếp mà còn đến từ hàng loạt chính sách tài khóa và hành chính, bao gồm trợ giá cho người mua, ưu đãi thuế cho doanh nghiệp, đầu tư hạ tầng sạc và đặc quyền cho xe điện tại đô thị.
Vào tháng 6/2023, Bắc Kinh đã công bố một gói ưu đãi trị giá 520 tỷ nhân dân tệ (khoảng 72,3 tỷ USD) trong vòng 4 năm cho các loại xe năng lượng mới (NEV), bao gồm cả xe điện và hybrid sạc ngoài (PHEV). Đây là gói hỗ trợ lớn nhất trong lịch sử ngành ô tô Trung Quốc.
Ngược lại, EU đã chọn một mô hình linh hoạt hơn, cho phép từng quốc gia thành viên chủ động thiết kế chính sách phù hợp với điều kiện và ưu tiên nội tại. Tính đến năm 2023, tất cả 27 quốc gia thành viên EU đều đã áp dụng ít nhất một hình thức hỗ trợ tiêu dùng xe điện.
Đức đã dẫn đầu với chương trình hỗ trợ lên tới 9.000 euro/xe, miễn thuế lưu hành trong 10 năm và đầu tư hàng tỷ euro cho mạng lưới trạm sạc. Pháp cũng đã triển khai chương trình hỗ trợ người tiêu dùng với mức trợ cấp từ 4.000-7.000 euro tùy theo thu nhập và giá trị xe.
Dù mỗi quốc gia triển khai theo cách riêng, EU vẫn thể hiện quyết tâm chung trong việc chuyển đổi giao thông. Sau đại dịch Covid-19, EU đã phân bổ khoảng 140 tỷ euro, tương đương 20% ngân sách phục hồi NextGenerationEU, cho các sáng kiến thuộc Thỏa thuận Xanh châu Âu (European Green Deal), trong đó xe điện là một trụ cột.
Một phần lớn nguồn lực này được rót qua các chương trình trung tâm như Horizon Europe, Quỹ Đổi mới (Innovation Fund) và Quỹ Phát triển Khu vực (ERDF), ưu tiên cho công nghệ pin – mắt xích chiến lược trong chuỗi sản xuất xe điện.
