Vùng đồng bào dân tộc thiểu số (DTTS) ở Việt Nam đang đối mặt với nhiều thách thức từ các yếu tố an ninh phi truyền thống như biến đổi khí hậu, dịch bệnh, di cư tự do, buôn bán người, tội phạm và khủng bố. Những thách thức này không chỉ ảnh hưởng đến an ninh mà còn cản trở sự phát triển bền vững, đòi hỏi những chính sách đồng bộ, toàn diện, gắn với đặc thù từng vùng nhằm bảo đảm an sinh, ổn định và phát triển.
Thực trạng cho thấy, biến đổi khí hậu đang gây ra những tác động nghiêm trọng đến đời sống của đồng bào DTTS. Các hiện tượng thời tiết cực đoan như lũ lụt, sạt lở đất, nắng nóng kéo dài đã làm thiệt hại tài sản, ảnh hưởng đến sản xuất nông nghiệp và nguồn nước sinh hoạt. Điều này không chỉ làm tăng nguy cơ đói nghèo mà còn tạo ra những thách thức lớn trong việc đảm bảo an ninh lương thực và nước sạch cho người dân.
Dịch bệnh cũng là một yếu tố đáng lo ngại, đặc biệt là trong bối cảnh đại dịch COVID-19 vừa qua. Các vùng DTTS thường có hệ thống y tế cơ sở yếu kém, thiếu thốn trang thiết bị và nhân lực y tế, khiến việc phòng chống và ứng phó với dịch bệnh gặp nhiều khó khăn. Bên cạnh đó, di cư tự do cũng trở thành một vấn đề an ninh phi truyền thống, khi nhiều người dân từ vùng cao, vùng sâu di cư xuống vùng đồng bằng để tìm kiếm cơ hội việc làm, làm tăng áp lực lên hạ tầng và dịch vụ công cộng tại các khu vực tiếp nhận.
Buôn bán người và tội phạm xuyên quốc gia cũng là những thách thức cần được quan tâm. Do hạn chế về trình độ học vấn, nhận thức pháp luật và cơ hội kinh tế, nhiều người dân DTTS dễ trở thành nạn nhân của các đối tượng buôn bán người. Hơn nữa, tình hình tội phạm và khủng bố tại các vùng DTTS cũng tiềm ẩn những nguy cơ mất an ninh, đòi hỏi sự phối hợp chặt chẽ giữa các cơ quan chức năng trong công tác phòng ngừa và đấu tranh.
Để giải quyết những thách thức này, việc ban hành và triển khai các chính sách đồng bộ, toàn diện là hết sức cần thiết. Trước hết, cần tập trung vào việc nâng cao đời sống kinh tế – xã hội cho người dân DTTS, thông qua các chương trình phát triển bền vững, hỗ trợ sản xuất nông nghiệp, tạo việc làm và tăng thu nhập. Đầu tư vào hệ thống hạ tầng, nhất là hạ tầng y tế và giáo dục, cũng là một giải pháp quan trọng nhằm cải thiện năng lực phòng chống dịch bệnh và nâng cao chất lượng cuộc sống.
Ngoài ra, việc tăng cường phối hợp giữa các cơ quan, ban ngành và tổ chức trong công tác bảo đảm an ninh và phát triển bền vững cũng là yếu tố then chốt. Cần có sự tham gia tích cực của cộng đồng dân tộc thiểu số trong quá trình xây dựng và thực hiện các chính sách, đảm bảo rằng các giải pháp được đưa ra phù hợp với thực tiễn và đáp ứng nhu cầu của người dân.
Cuối cùng, việc xây dựng một hệ thống an sinh xã hội vững chắc, cung cấp hỗ trợ kịp thời cho người dân trong các tình huống khẩn cấp như thiên tai, dịch bệnh, là một yêu cầu bức xúc. Bộ Công an và các cơ quan chức năng cần tiếp tục đẩy mạnh các hoạt động tuyên truyền, nâng cao nhận thức pháp luật và kỹ năng tự vệ cho người dân, góp phần xây dựng môi trường sống an toàn, ổn định và phát triển tại các vùng DTTS.
