Ngày 14/7, Tổng thống Mỹ Donald Trump đã đưa ra tuyên bố sẽ áp đặt mức thuế nhập khẩu lên tới 100% đối với hàng hóa Nga nếu Moscow không đồng ý thỏa thuận chấm dứt xung đột tại Ukraine trong vòng 50 ngày tới. Phát biểu tại cuộc họp báo chung với Tổng Thư ký NATO Mark Rutte tại Washington, ông Trump cho biết Mỹ sẽ áp các mức thuế khoảng 100%, mà ông gọi là ‘thuế thứ cấp’, nếu không đạt được thỏa thuận trong thời gian quy định.

Tuyên bố này được đưa ra trong bối cảnh ông Trump hứa sẽ có ‘thông báo quan trọng’ liên quan đến Nga nhân chuyến thăm của Tổng Thư ký NATO. Ông Trump tiếp tục thể hiện quan điểm giữ khoảng cách với cuộc xung đột tại Ukraine, khẳng định: ‘Đây không phải là cuộc chiến của tôi, mà là của ông Biden. Tôi đang cố gắng giúp mọi người thoát khỏi cuộc chiến này’.

Nhà lãnh đạo Mỹ cũng bày tỏ sự thất vọng đối với Tổng thống Nga Vladimir Putin, cho rằng hai bên đã có thể đạt được một thỏa thuận từ 2 tháng trước, nhưng điều đó đến nay vẫn chưa xảy ra. Ông Trump không cung cấp thêm thông tin chi tiết về các biện pháp thuế nhập khẩu cụ thể hoặc cách thức thực hiện ‘thuế thứ cấp’.

Các chuyên gia nhận định động thái đe dọa áp thuế của Mỹ có thể tạo thêm sức ép buộc Nga phải quay lại bàn đàm phán, trong bối cảnh xung đột đã bước sang năm thứ ba với những thiệt hại ngày càng lớn về người và kinh tế. Tuy nhiên, hiệu quả thực tế của biện pháp này vẫn còn là dấu hỏi khi quan hệ thương mại song phương đã ở mức thấp do các lệnh trừng phạt trước đó.

Giới quan sát đánh giá cao nỗ lực của ông Trump trong việc tìm kiếm giải pháp chấm dứt xung đột tại Ukraine, nhưng đồng thời cũng đặt câu hỏi về tính khả thi của đề xuất này. Nhiều chuyên gia cho rằng các lệnh trừng phạt kinh tế đã có tác động đáng kể đến nền kinh tế Nga và việc áp thuế nhập khẩu thêm có thể làm tăng gánh nặng cho Moscow.

Trong khi đó, phía Nga hiện chưa đưa ra phản ứng chính thức về tuyên bố của ông Trump. Tuy nhiên, Reuters dẫn nguồn từ giới chức Nga cho biết Moscow sẽ không bị áp lực bởi các biện pháp kinh tế và sẽ tiếp tục theo đuổi lợi ích của mình.

Nhìn chung, tuyên bố của ông Trump về việc áp thuế nhập khẩu đối với hàng hóa Nga đang thu hút sự chú ý của dư luận quốc tế. Câu hỏi đặt ra là liệu biện pháp này có thực sự hiệu quả trong việc giải quyết xung đột tại Ukraine hay không, và các bên liên quan sẽ phản ứng ra sao trong thời gian tới.

Cục Hải quan vừa ban hành hướng dẫn chi tiết về việc xử lý tờ khai và cập nhật thuế suất theo Nghị định số 199/2025/NĐ-CP của Chính phủ. Nghị định này sửa đổi, bổ sung Nghị định số 26/2023/NĐ-CP về Biểu thuế xuất khẩu, Biểu thuế nhập khẩu ưu đãi và các quy định liên quan đến Danh mục hàng hóa cũng như mức thuế tuyệt đối, thuế hỗn hợp và thuế nhập khẩu ngoài hạn ngạch thuế quan.

Mục đích chính của nghị định là điều chỉnh mức thuế suất thuế xuất khẩu và thuế nhập khẩu ưu đãi đối với một số mặt hàng, đồng thời bổ sung chính sách ưu đãi mới cho ngành sản xuất và lắp ráp ô tô. Nghị định đã tăng mức thuế xuất khẩu đối với một số mặt hàng quan trọng. Chẳng hạn, mức thuế suất đối với Phospho vàng sẽ tăng từ 5% hiện hành lên 10% từ ngày 1/1/2026 và lên 15% từ ngày 1/1/2027.

Ngoài ra, mức thuế nhập khẩu ưu đãi 0% đối với tấm thép đen cán để tráng thiếc chỉ được duy trì đến hết tháng 8/2025, sau đó sẽ tăng lên 7% kể từ ngày 1/9/2025. Một điểm đáng chú ý khác trong Nghị định là việc bổ sung quy định về áp dụng thuế ưu đãi cho doanh nghiệp sản xuất và lắp ráp xe ô tô sử dụng nhiên liệu thân thiện môi trường.

Theo đó, các doanh nghiệp sản xuất và lắp ráp ô tô sử dụng nhiên liệu xăng, dầu nếu đồng thời sản xuất các dòng xe thân thiện môi trường như xe ô tô chạy điện, xe sử dụng pin nhiên liệu, xe hybrid, xe sử dụng nhiên liệu sinh học hoàn toàn hoặc xe sử dụng khí thiên nhiên sẽ được phép cộng hợp sản lượng của các dòng xe xanh này vào sản lượng chung tối thiểu và sản lượng riêng tối thiểu của từng nhóm xe xăng, dầu tương ứng khi xét hưởng ưu đãi thuế.

Quy định này giúp các doanh nghiệp sản xuất và lắp ráp ô tô có chiến lược chuyển dịch sang xe xanh – vốn thường có sản lượng thấp trong giai đoạn đầu – vẫn đủ điều kiện được hưởng các ưu đãi thuế nhập khẩu linh kiện theo chương trình ưu đãi. Nghị định cũng cho phép doanh nghiệp sở hữu trên 35% vốn điều lệ tại một hoặc nhiều công ty sản xuất, lắp ráp ô tô được cộng gộp sản lượng xe của các công ty này để tính sản lượng tối thiểu xét hưởng ưu đãi.

Để triển khai thực hiện Nghị định số 199, Cục Hải quan đã có văn bản chỉ đạo các Chi cục Hải quan khu vực nhanh chóng tra cứu và phổ biến nội dung Nghị định. Các cán bộ, công chức và doanh nghiệp sẽ được hướng dẫn thực hiện đầy đủ và đúng quy định khi làm thủ tục hải quan. Mức thuế suất mới đã được cập nhật trên hệ thống VNACCS/VCIS và sẽ tự động áp dụng từ ngày 13/7/2025.

Đối với các tờ khai xuất nhập khẩu phát sinh từ ngày 8/7 đến trước 13/7/2025 nếu có thay đổi mức thuế theo Nghị định, các Chi cục Hải quan sẽ hướng dẫn doanh nghiệp khai báo bổ sung và xử lý thuế kịp thời theo quy định. Trường hợp phát sinh vướng mắc trong quá trình thực hiện, yêu cầu gửi phản ánh qua Ban Nghiệp vụ thuế hải quan (Cục Hải quan) để được hỗ trợ xử lý.

Liên minh châu Âu (EU) hiện đang đối mặt với nguy cơ suy giảm tăng trưởng và gián đoạn giao thương với Mỹ nếu mức thuế quan 30% đối với hàng nhập khẩu từ khối này của Tổng thống Donald Trump có hiệu lực từ ngày 1/8. Trong cuộc họp với các bộ trưởng và quan chức của 27 nước thành viên EU, Cao ủy Thương mại EU Maros Sefcovic cho rằng mức thuế 30% mà ông Trump công bố cuối tuần trước là quá cao và có thể được xem như cấm giao thương.

Mỹ hiện là đối tác thương mại lớn nhất của EU, chiếm 20% tổng kim ngạch xuất khẩu của khối này trong năm ngoái. Tổng thống Trump bất bình với khoản thâm hụt hàng hóa 235 tỷ USD với EU, bất chấp Mỹ thặng dư về dịch vụ. Các nhà kinh tế tại Ngân hàng Barclays ước tính nếu thuế quan trung bình ở mức 35% đối với hàng hóa EU, bao gồm thuế đối ứng và thuế theo ngành, kết hợp thuế trả đũa 10% từ Brussels, sẽ làm giảm 0,7 điểm phần trăm GDP của khu vực đồng euro. Điều này có thể bào mòn phần lớn mức tăng trưởng vốn đã rất thấp của eurozone và EU trong năm ngoái.

Tại Đức, Viện Kinh tế IW ước tính thuế quan 20-50% sẽ khiến nền kinh tế 4.300 tỷ euro của nước này thiệt hại hơn 200 tỷ euro từ nay đến 2028. Điều này có thể làm đảo lộn kế hoạch giảm thuế và chi tiêu cho nâng cấp cơ sở hạ tầng của Thủ tướng Friedrich Merz. Chủ tịch Phòng Thương mại và Công nghiệp Đức Volker Treier kêu gọi hành động nhanh để ngăn chặn ‘sự sụp đổ thương mại xuyên Đại Tây Dương’.

Trong cuộc họp ở Brussels hôm 14/7, các bộ trưởng châu Âu vẫn tin rằng họ có thể thuyết phục được Tổng thống Trump và đạt được một thỏa thuận trước thời hạn 1/8. Tuy nhiên, những thay đổi thất thường trong thái độ của ông Trump với Liên minh châu Âu khiến mối đe dọa thuế quan mức 30% hiện hữu. Nếu mức thuế 30% có hiệu lực, Ngân hàng Trung ương châu Âu (ECB) có thể phải cắt giảm lãi suất để kích thích kinh tế.

Về lâu dài, EU sẽ phải tìm cách bù đắp sụt giảm hoạt động kinh tế để duy trì khả năng hiện thực hóa các tham vọng từ chăm sóc dân số già đến chi tiêu cho quân sự. EU đang nỗ lực đa dạng hóa xuất khẩu và đạt được một số thỏa thuận sơ bộ với đối tác mới. Tuy nhiên, việc hoàn tất các thỏa thuận lớn như EU – Mercosur vẫn chậm trễ.

Một số nhà quan sát cho rằng thế đối đầu với ông Trump chính là cú hích mà EU cần để hoàn tất các cải cách nội bộ đã bị trì hoãn lâu nay.