Một cuộc tấn công bằng tên lửa đạn đạo Iskander-M của Nga đã gây ra thiệt hại nặng nề cho hệ thống phòng không của Ukraine, khi phá hủy một trong những hệ thống S-300PS cuối cùng còn sót lại gần làng Hvardiiske, thuộc khu vực Odessa. Đoạn video quay từ máy bay không người lái (UAV) đã xác nhận cuộc tấn công và cho thấy rõ sự phá hủy sau đòn đánh.

Hệ thống S-300PS từng là một trong những hệ thống phòng không hiện đại nhất thế giới vào thời điểm năm 1991, và được xem là niềm tự hào của Liên Xô. Ukraine đã thừa hưởng nhiều tổ hợp như vậy sau khi Liên Xô tan rã, do từng đóng vai trò là ‘tuyến phòng thủ thứ tư’ trong chiến lược phòng thủ của khối Hiệp ước Warsaw chống lại NATO.

Các tổ hợp S-300, cùng với hệ thống tầm trung Buk-M1, đã tạo thành mạng lưới phòng không đáng gờm nhất châu Âu trước khi chiến sự Nga – Ukraine bùng nổ vào năm 2022. Tuy nhiên, điểm yếu chí mạng của Ukraine là họ không thể tự sản xuất hoặc bổ sung tên lửa và linh kiện thay thế cho những tổ hợp S-300, do toàn bộ dây chuyền sản xuất nằm ở Nga.

Ngay từ cuối năm 2022, Không quân Ukraine đã cảnh báo rằng họ sắp hết tên lửa cho các hệ thống S-300 và Buk, đồng nghĩa với việc các tổ hợp phòng không chủ lực sẽ dần trở nên ‘vô dụng’. Để bù đắp, một số quốc gia châu Âu từng sở hữu S-300 đã chuyển giao toàn bộ số hệ thống còn lại cho Ukraine. Nhưng khi kho S-300 cạn kiệt, Mỹ và các đồng minh phương Tây buộc phải viện trợ những tổ hợp phòng không hiện đại hơn, như MIM-104 Patriot, nhằm giữ vững ‘lá chắn bầu trời’ cho Ukraine.

Thế nhưng, ngay cả Patriot cũng không tránh khỏi số phận bị phá hủy bởi Iskander-M, loại tên lửa đạn đạo chiến thuật cực kỳ nhanh và khó đánh chặn của Nga. Kể từ đầu năm 2024, nhiều đoạn video cho thấy các khẩu đội Patriot, radar và xe chỉ huy của Ukraine bị phá hủy trong các đòn tấn công chính xác.

Lý do khiến Iskander-M nguy hiểm đến vậy được chính phía Ukraine thừa nhận. Người phát ngôn của Không quân Ukraine Igor Ignat, cho biết: ‘Tên lửa Iskander thực hiện các động tác né tránh ở giai đoạn cuối, khiến hệ thống Patriot không thể tính toán chính xác đường bay. Ngoài ra, Iskander còn có thể phóng ra mồi nhử để đánh lạc hướng tên lửa đánh chặn’.

Không chỉ tấn công các tổ hợp phòng không, Iskander-M còn thường xuyên được sử dụng để phá hủy những mục tiêu quan trọng như trung tâm chỉ huy, khu vực tập trung quân, chiến đấu cơ.

Ngày 17/7, quân đội Nga đã thực hiện một cuộc tấn công chính xác vào các địa điểm phóng máy bay không người lái cảm tử tầm xa AN-196 Liutyi của Ukraine, gần khu định cư Gamaliyevka theo hướng Sumy. Bộ Quốc phòng Nga cho biết, tên lửa đạn đạo chiến thuật Iskander-M đã đánh trúng một sở chỉ huy máy bay không người lái được ngụy trang.

Cũng theo Bộ Quốc phòng Nga, một máy bay không người lái cảm tử Geran-2 đã vô hiệu hóa một bệ phóng máy bay không người lái ở gần đó sau đó. Máy bay không người lái Liutyi, do Tập đoàn Thiết kế Hàng không Antonov của Ukraine phát triển, có khả năng hoạt động trong phạm vi từ 1.000 đến 2.000 km và mang đầu đạn nặng từ 50–75 kg.

Hệ thống dẫn đường quán tính và GPS hỗ trợ cho máy bay không người lái này hoạt động chính xác. Một số phiên bản của Liutyi được cho là có hệ thống dẫn đường thứ cấp dựa trên trí tuệ nhân tạo. Tên lửa Iskander-M, được sử dụng để phá hủy sở chỉ huy máy bay không người lái, có tầm bắn gần 500 km và có thể trang bị nhiều loại đầu đạn thông thường khác nhau.

Được dẫn đường bởi hệ thống INS hỗ trợ GLONASS, tên lửa này thể hiện khả năng tấn công linh hoạt. Geran-2, một máy bay không người lái khác của Nga, có tầm hoạt động lên đến 2.500 km với đầu đạn nặng khoảng 50 kg. Tương tự như Iskander-M, Geran-2 được trang bị hệ thống INS hỗ trợ GLONASS, thể hiện sự tương đồng trong công nghệ dẫn đường.

Gần đây, Ukraine đã tăng cường các cuộc tấn công bằng máy bay không người lái vào lãnh thổ Nga. Tổng thống Volodymyr Zelensky thông báo về kế hoạch thực hiện một làn sóng tấn công tầm xa mới vào lãnh thổ Nga. Liutyi trở thành một trong những vũ khí được ưu tiên sử dụng của Ukraine để tấn công các mục tiêu sâu trong lãnh thổ Nga.

Quân đội Nga đã gia tăng săn lùng các đơn vị máy bay không người lái của Ukraine trong năm nay, cho thấy sự phát triển đáng kể trong năng lực tình báo, giám sát, và xác định mục tiêu của họ kể từ khi bắt đầu chiến dịch quân sự đặc biệt hơn ba năm trước.