Tái chế đang nổi lên như một giải pháp quan trọng để giải quyết vấn đề thiếu hụt đất hiếm hiện nay. Sự phát triển của công nghiệp tái chế rác thải điện tử đang cách mạng hóa phương thức thu gom và xử lý rác thải, vốn đang gia tăng chóng mặt. Rác thải điện tử bao gồm các thiết bị như máy tính, điện thoại thông minh, TV, thiết bị gia dụng, thiết bị y tế và các thiết bị điện tử, công nghệ thông tin đã qua sử dụng. Đặc biệt, pin xe điện cũ, tua-bin gió và pin Mặt Trời đang tạo đà cho sự phát triển mạnh mẽ của thị trường tái chế.

Nhiều nhà tái chế đang tập trung khai thác các nguyên tố đất hiếm như neodymium, praseodymium, terbi và dysprosium – những nguyên tố thiết yếu trong sản xuất các thiết bị từ chiến đấu cơ đến dụng cụ điện. Theo ông Kunal Sinha, giám đốc bộ phận tái chế tại công ty Glencore (Thụy Sĩ), việc tái chế rác thải điện tử chưa được coi trọng đúng mức như một nguồn cung ứng quan trọng.

Sự tăng trưởng của rác thải điện tử bắt nguồn từ những năm 1990, khi internet ra đời và tạo ra sự tăng trưởng theo cấp số nhân của các sản phẩm điện tử. Ước tính của Liên minh Viễn thông Quốc tế (ITU) và tổ chức nghiên cứu UNITAR thuộc Liên hợp quốc cho thấy, năm 2022, tổng lượng rác thải điện tử trên toàn cầu đạt kỷ lục 62 triệu tấn, tăng 82% so với năm 2010. Dự kiến đến năm 2030, con số này sẽ đạt 82 triệu tấn.

Tại Mỹ, gần 8 triệu tấn rác thải điện tử được sản xuất vào năm 2022, nhưng chỉ khoảng 15-20% trong số đó được tái chế đúng cách. Ngành công nghiệp tái chế rác thải điện tử đã tạo ra doanh thu 28,1 tỷ USD vào năm 2024, với tốc độ tăng trưởng kép hàng năm dự kiến là 8%. Tái chế rác thải điện tử không chỉ giới hạn ở các nguyên tố đất hiếm mà còn bao gồm vàng, bạc, đồng, niken, thép, nhôm, lithium, coban và các kim loại khác quan trọng đối với nhiều ngành công nghiệp.

Đồng cũng trở thành yếu tố gây sốt trong xu hướng tái chế. Các công ty tái chế nước ngoài đã bắt đầu đầu tư vào các cơ sở tại Mỹ. Trung Quốc hiện sản xuất gần 70% nguồn cung đất hiếm của thế giới và việc tinh luyện đất hiếm hầu hết diễn ra tại đây. Tuy nhiên, việc hạn chế xuất khẩu đất hiếm gần đây đã ảnh hưởng đến các nhóm trong ngành công nghiệp ô tô phương Tây.

Tái chế đang trở thành một phần quan trọng trong việc đáp ứng nhu cầu về các nguyên tố và kim loại thiết yếu, giúp giảm thiểu sự phụ thuộc vào khai thác mới và giảm thiểu tác động môi trường.

Ngành bao bì hiện đang đứng trước thách thức lớn trong việc chuyển đổi xanh, không chỉ từ các quy định pháp luật trong nước mà còn từ nhu cầu tiêu dùng bền vững và các tiêu chuẩn quốc tế. Yêu cầu cấp thiết này đòi hỏi các doanh nghiệp phải có những thay đổi căn bản để đáp ứng nhu cầu tái chế và giảm thiểu rác thải. Trong bối cảnh đó, Liên minh Tái chế Bao bì Pro Việt Nam đã được thành lập với mục đích xây dựng một hệ sinh thái tái chế đồng bộ và thúc đẩy trách nhiệm mở rộng của nhà sản xuất (EPR) theo hướng thực chất.

Sau 6 năm hoạt động, Pro Việt Nam đã đạt được những kết quả ấn tượng, cụ thể là thu gom và tái chế hơn 64.000 tấn bao bì vào năm 2024. Thành công này thể hiện sự nỗ lực không ngừng của các thành viên trong liên minh trong việc bảo vệ môi trường và giảm thiểu tác động tiêu cực của rác thải bao bì. Tuy nhiên, ngành tái chế vẫn còn đối mặt với nhiều thách thức cần được giải quyết.

Một trong những thách thức đáng kể là việc phân loại rác tại nguồn chưa được thực hiện hiệu quả. Sự thiếu hụt các chế tài mạnh để khuyến khích phân loại rác tại nguồn đã gây ra nhiều khó khăn cho quá trình thu gom và tái chế. Ngoài ra, sản phẩm tái chế của Việt Nam còn gặp khó khăn khi xuất khẩu sang một số thị trường như EU do quy trình chứng nhận phức tạp và yêu cầu kỹ thuật khắt khe.

Để giải quyết những thách thức này, Pro Việt Nam đang tập trung vào việc mở rộng mạng lưới hợp tác với các doanh nghiệp và tổ chức trong ngành. Mục tiêu là nâng cao hiệu quả thu gom, tái chế, ứng dụng công nghệ trong phân loại rác và quản lý dữ liệu tái chế. Bên cạnh đó, các doanh nghiệp thành viên của Pro Việt Nam cũng cam kết thiết kế bao bì thân thiện với môi trường, dễ thu gom và tái chế.

Đến năm 2030, Pro Việt Nam đặt mục tiêu toàn bộ bao bì do các thành viên đưa ra thị trường sẽ được thu gom và tái chế. Điều này không chỉ góp phần giảm thiểu rác thải mà còn thúc đẩy sự phát triển của mô hình kinh tế tuần hoàn ở Việt Nam. Việc chuyển đổi sang mô hình kinh tế tuần hoàn đòi hỏi sự tham gia tích cực của tất cả các bên liên quan, bao gồm nhà sản xuất, chính phủ, các tổ chức xã hội và cộng đồng.

Công ty CP Nhựa tái chế Duy Tân là một trong những doanh nghiệp tiên phong trong lĩnh vực tái chế tại Việt Nam. Họ đã áp dụng công nghệ mới để tái chế chai nhựa thành sản phẩm mới, từ đó giảm thiểu rác thải nhựa ra môi trường. Hệ thống thu gom và tái chế rác thải nhựa của công ty đã được xây dựng và hoạt động hiệu quả, thể hiện sự cam kết của doanh nghiệp trong bảo vệ môi trường.

Để phát triển mô hình kinh tế tuần hoàn, cần có sự phối hợp chặt chẽ giữa chính sách, nhà sản xuất, hiệp hội, khối thu gom phi chính thức và truyền thông, giáo dục cộng đồng. Sự kết hợp này sẽ tạo ra môi trường thuận lợi cho việc giảm thiểu rác thải, tái chế và tái sử dụng sản phẩm.

Diễn đàn Chuyển đổi xanh và Ngày hội Tái chế 2025 sẽ chính thức diễn ra vào ngày 31/7 tại Hội trường Thống Nhất, thành phố Hồ Chí Minh. Sự kiện này dự kiến sẽ thu hút gần 500 đại biểu từ các bộ, ngành Trung ương, chính quyền địa phương, doanh nghiệp, tổ chức quốc tế, trường đại học và cộng đồng khởi nghiệp sáng tạo vì môi trường. Tại đây, các giải pháp và mô hình thực tế nhằm thúc đẩy chuyển đổi xanh và tái chế sẽ được trình làng, mang đến cơ hội để các bên liên quan trao đổi, chia sẻ kinh nghiệm và tìm ra hướng đi phù hợp cho việc phát triển bền vững.

Trong khuôn khổ sự kiện, khu vực triển lãm sẽ trưng bày các sản phẩm đến từ doanh nghiệp, nhóm khởi nghiệp, sinh viên và nghệ nhân thủ công. Những sản phẩm này đã được chọn lọc và sắp xếp để thể hiện tính thực tế của các sáng kiến xanh. Khách tham quan sẽ có cơ hội trải nghiệm thực tế các mô hình sản xuất từ rác thải nhựa, robot dọn rác, máy in 3D từ nhựa tái chế, thời trang bền vững… Đây là những giải pháp sáng tạo nhằm giảm thiểu tác động tiêu cực đến môi trường và khuyến khích lối sống xanh.

Được biết, diễn đàn và Ngày hội Tái chế 2025 sẽ giới thiệu hàng loạt sản phẩm mang đậm tinh thần đổi mới. Một số sản phẩm nổi bật bao gồm máy in 3D sử dụng nhựa tái chế cùng các sản phẩm in thực tế, túi đi chợ từ lưới đánh cá, robot dọn rác và phao chắn rác thông minh. Những sản phẩm này không chỉ thể hiện sự sáng tạo mà còn góp phần giảm thiểu rác thải nhựa và bảo vệ môi trường.

Bên cạnh đó, không gian triển lãm còn trưng bày các sản phẩm từ nguyên liệu bản địa như xơ mướp, cỏ bàng, xơ dừa, được tái sinh thành giỏ xách, đồ gia dụng nhờ bàn tay nghệ nhân. Vải vụn ngành may mặc cũng trở thành túi tote, buộc tóc… Nhiều nhóm sinh viên cũng sẽ mang đến ý tưởng như viên nén trồng cây từ xơ dừa, hay sản phẩm làm sạch không khí từ vi sinh. Sự đa dạng của các sản phẩm trưng bày hứa hẹn sẽ mang lại nhiều trải nghiệm và kiến thức bổ ích cho khách tham quan.

Sự kiện này hứa hẹn sẽ mang lại nhiều trải nghiệm và kiến thức bổ ích cho khách tham quan, đồng thời thúc đẩy sự phát triển của mô hình kinh tế tuần hoàn và xu hướng sống xanh, tiêu dùng có trách nhiệm. Thông qua diễn đàn và Ngày hội Tái chế 2025, các bên liên quan sẽ có cơ hội để kết nối, chia sẻ ý tưởng và tìm ra giải pháp cho việc bảo vệ môi trường và phát triển bền vững.

Để biết thêm thông tin về sự kiện, vui lòng liên hệ với ban tổ chức hoặc truy cập vào trang web chính thức của sự kiện để cập nhật thông tin mới nhất.

Trong bối cảnh hiện nay, Việt Nam đang đứng trước cơ hội vàng để phát triển kinh tế tuần hoàn, một mô hình kinh tế giúp ứng phó với khủng hoảng tài nguyên, biến đổi khí hậu và thúc đẩy tăng trưởng bền vững. Kinh tế tuần hoàn là một xu hướng tất yếu nhằm tiết kiệm tài nguyên, bảo vệ môi trường và thúc đẩy doanh nghiệp đổi mới sáng tạo.

Theo các chuyên gia, Việt Nam có tiềm năng kinh tế tuần hoàn rất lớn trong các lĩnh vực như nông nghiệp, công nghiệp, xây dựng, năng lượng và giao thông. Đặc biệt, trong lĩnh vực rác thải và năng lượng tái tạo, nhiều doanh nghiệp đã triển khai các dự án xử lý rác thải và chuyển giao công nghệ. TS. Nguyễn Đình Trọng, Chủ tịch Tập đoàn Công nghệ T-TECH Việt Nam, cho hay việc ứng dụng kinh tế tuần hoàn trong các nhà máy xử lý rác là ‘đầu cuối của chu trình tái chế và tái sử dụng chất thải’. Công ty đã triển khai khoảng 200 dự án lò đốt rác tại 34 địa phương và đã biến phần rác đốt thành nhiên liệu phát điện.

Để phát triển kinh tế tuần hoàn, việc đồng bộ hóa dữ liệu từ các bộ, ngành, doanh nghiệp và người dân là rất quan trọng. Bà Lê Hằng, Phó Tổng Thư ký Hiệp hội Chế biến và xuất khẩu Thủy sản Việt Nam, cho rằng cần xây dựng nền tảng quốc gia để xác thực nguồn gốc sản phẩm, áp dụng công nghệ như blockchain để đảm bảo minh bạch và chống gian lận hiệu quả hơn.

PGS.TS Nguyễn Đình Thọ, Phó viện trưởng Viện Chiến lược, Chính sách Nông nghiệp và Môi trường, nhấn mạnh kinh tế tuần hoàn là xu hướng tất yếu để ứng phó khủng hoảng tài nguyên, biến đổi khí hậu và thúc đẩy tăng trưởng bền vững. Tuy nhiên, để phát triển kinh tế tuần hoàn, Việt Nam vẫn còn những điểm nghẽn cần tháo gỡ nhanh chóng, điển hình là các chính sách đi vào cuộc sống còn thiếu linh hoạt.

Cần có một chiến lược rõ ràng hơn, cùng với các cơ chế ưu đãi thuế và tín dụng xanh hiệu quả, tạo điều kiện đầu tư hạ tầng để xử lý chất thải và chuyển giao công nghệ tuần hoàn. Luật Bảo vệ môi trường năm 2020 và các Nghị định sau đó đã tạo hành lang pháp lý cho mô hình phát triển kinh tế tuần hoàn. Tuy nhiên, vẫn cần có những thay đổi đột phá trong tư duy và chính sách để hiện thực hóa mục tiêu phát triển kinh tế tuần hoàn hiệu quả.