Trong những năm gần đây, Ban Quản lý Vườn Quốc gia Phong Nha – Kẻ Bàng (VQG PN – KB) đã tích cực phối hợp với chính quyền các địa phương để triển khai các hoạt động tạo sinh kế cho đồng bào dân tộc thiểu số (ĐBDTTS) sinh sống trong khu vực. Sự hỗ trợ này không chỉ giúp người dân nâng cao đời sống mà còn giảm áp lực lên tài nguyên rừng, cùng chung tay bảo vệ và phát triển rừng Di sản thiên nhiên thế giới.

VQG PN – KB là địa bàn sinh sống của 2 dân tộc thiểu số chính là Chứt và Bru – Vân Kiều. Đời sống của ĐBDTTS ở đây còn nhiều khó khăn, một số nơi thiếu đất sản xuất, và sinh kế của đồng bào chủ yếu phụ thuộc vào khai thác tài nguyên rừng. Để giải quyết vấn đề này, Ban Quản lý VQG PN – KB đã triển khai nhiều hoạt động hỗ trợ, tạo sinh kế cho đồng bào. Phó Giám đốc Ban Quản lý VQG PN – KB Đinh Huy Trí chia sẻ: ‘Chúng tôi nhận thức sâu sắc vai trò của ĐBDTTS trong việc tham gia bảo vệ và phát triển rừng. Vì vậy, cùng với sự quan tâm của tỉnh, những năm qua, Ban Quản lý VQG PN – KB phối hợp chặt chẽ với chính quyền các địa phương, dành nhiều nguồn lực để hỗ trợ, tạo sinh kế, cũng như xây dựng các công trình hạ tầng thiết yếu phục vụ đời sống cho đồng bào.’

Ông Bàn Văn Sơn, một tấm gương sáng trong phong trào người DTTS làm kinh tế giỏi, đã được hỗ trợ bởi dự án Bảo tồn và quản lý bền vững nguồn tài nguyên thiên nhiên khu vực PN – KB. Ông đã trồng một khu rừng trám và lim rộng hơn 6ha, phát triển tốt và tạo ra thu nhập ổn định. Ngoài ra, Ban Quản lý VQG PN – KB cũng đã ký hợp đồng giao khoán bảo vệ rừng đặc dụng với cộng đồng dân cư ở 9 bản trên địa bàn xã Thượng Trạch, với diện tích hơn 10 nghìn ha. Điều này vừa tạo ra thu nhập ổn định vừa gắn trách nhiệm của chính cộng đồng dân cư ĐBDTTS trong việc chung tay bảo vệ rừng.

Phó Chủ tịch UBND xã Thượng Trạch Nguyễn Trường Chinh cho biết, so với trước thì hiện nay, tác động trái phép của ĐBDTTS trên địa bàn xã đến tài nguyên rừng được hạn chế ở mức tối đa. Có được kết quả này là nhờ Ban Quản lý VQG PN – KB đã phối hợp chặt chẽ với chính quyền địa phương làm tốt công tác hỗ trợ sinh kế cho đồng bào và chính bà con cũng nâng cao ý thức trong việc giữ rừng.

VQG PN – KB cũng đang tiếp tục đa dạng hóa các sản phẩm du lịch văn hóa, lịch sử, du lịch cộng đồng, trong đó có các sản phẩm du lịch gắn với đời sống văn hóa độc đáo của ĐBDTTS trong khu vực. Đây cũng được xem là một trong những giải pháp tạo sinh kế bền vững nhất đối với ĐBDTTS khi họ trực tiếp được tham gia, được hưởng nguồn thu nhập cao từ các sản phẩm du lịch đó.

Lãnh đạo VQG PN – KB cho biết, ngoài các hoạt động về du lịch, để tạo sinh kế bền vững cho ĐBDTTS trong khu vực, hiện nay, từ nguồn vốn của chương trình phát triển lâm nghiệp bền vững và chương trình thỏa thuận chi trả giảm phát thải khí nhà kính vùng Bắc Trung bộ (ERPA), đơn vị tiếp tục hỗ trợ kinh phí cho các thôn, bản nâng cấp cơ sở hạ tầng và tạo sinh kế giúp người dân, đặc biệt là ĐBDTTS giảm nghèo bền vững.

Tuyên Quang đã triển khai hiệu quả Dự án 8 ‘Thực hiện bình đẳng giới và giải quyết những vấn đề cấp thiết đối với phụ nữ và trẻ em’ thông qua hỗ trợ các tổ nhóm sinh kế, hợp tác xã do phụ nữ làm chủ ứng dụng công nghệ 4.0 trong sản xuất và kết nối thị trường. Qua đó, giúp nhiều hội viên phụ nữ nâng cao thu nhập, tạo việc làm và vươn lên làm giàu bền vững.

Theo đó, các cấp Hội Phụ nữ tỉnh Tuyên Quang đã hỗ trợ 52 tổ nhóm sinh kế, hợp tác xã ứng dụng công nghệ 4.0. Đồng thời, tổ chức 55 hội nghị tập huấn cho 1.700 người tham gia về hỗ trợ ứng dụng khoa học công nghệ 4.0 nâng cao quyền năng kinh tế cho tổ, nhóm sinh kế. Việc này đã giúp các sản phẩm của hội viên phụ nữ tiếp cận được với thị trường rộng lớn hơn thông qua sàn thương mại điện tử, từ đó tăng doanh thu và cải thiện đời sống.

Điển hình như Hợp tác xã (HTX) Nông sản Dầu Lạc Đồng Yên đã ứng dụng công nghệ 4.0 trong sản xuất và kết nối thị trường, giúp sản phẩm dầu lạc của họ được bán đi các tỉnh, thành cả nước thông qua chiếc điện thoại thông minh. Chị Mạc Thị Miến, HTX Nông sản Dầu Lạc Đồng Yên, xã Đồng Yên cho biết, trước đây họ chỉ chờ thương lái đến mua trực tiếp, nhưng nay đã có thể bán hàng online và tiếp cận chuyển đổi số để quảng bá, phát triển sản phẩm.

Tương tự, chị Phạm Thị Hồng, Giám đốc HTX Nông nghiệp hữu cơ Hồng Phát, xã Kim Bình, đã mạnh dạn phát triển các sản phẩm nông nghiệp hữu cơ nhờ sự hỗ trợ từ các cấp Hội Phụ nữ. Sản phẩm trà túi lọc đậu đen xanh lòng của HTX đạt OCOP 4 sao năm 2021 và năm 2022 được UBND tỉnh Tuyên Quang công nhận là sản phẩm công nghiệp nông thôn tiêu biểu của tỉnh. Hiện, HTX tạo việc làm cho 6 lao động tại xưởng, mức lương từ 6-8 triệu đồng/người/tháng và doanh thu trên 4 tỷ đồng/năm.

Những kết quả trên cho thấy việc ứng dụng công nghệ 4.0 trong sản xuất và kinh doanh đã mở ra nhiều cơ hội cho phụ nữ tại Tuyên Quang trong việc phát triển kinh tế, nâng cao thu nhập và vị thế trong xã hội. Đây cũng là hướng đi mà các cấp Hội Phụ nữ tỉnh Tuyên Quang sẽ tiếp tục hỗ trợ và nhân rộng trong thời gian tới, nhằm thực hiện hiệu quả Dự án 8 và góp phần xây dựng một xã hội công bằng và phát triển bền vững.

Trong bối cảnh biến đổi khí hậu ngày càng diễn biến phức tạp, việc tìm kiếm các giải pháp giảm thiểu tác động môi trường đã trở thành một ưu tiên cấp thiết toàn cầu. Một trong những công cụ quan trọng đang được chú ý là tín chỉ carbon – một cơ chế giúp giảm phát thải khí nhà kính và bảo vệ môi trường. Tuy nhiên, giá trị của tín chỉ carbon không chỉ giới hạn ở khía cạnh môi trường, mà còn gắn bó mật thiết với các giá trị lịch sử, văn hóa, nhân văn, tâm linh và sinh kế của cộng đồng.

Tại Việt Nam, nhiều mô hình bảo tồn rừng và nông nghiệp bền vững đã được triển khai, mang lại những kết quả tích cực trong việc giảm phát thải và bảo vệ môi trường. Một điển hình là khu rừng đầu nguồn sông Ngàn Phố, được phục dựng bởi TS. Trần Thị Lành sau hơn 20 năm nỗ lực không ngừng. Bà Lành không nhận mình là người trồng rừng, mà thay vào đó, rừng được phục dựng thông qua việc vận động và thuyết phục cộng đồng địa phương cùng tham gia bảo vệ và phục dựng rừng. Không chỉ giúp phục hồi hệ sinh thái rừng, mô hình này còn góp phần bảo tồn những giá trị văn hóa và tâm linh vốn có của cộng đồng dân tộc thiểu số.

Còn tại bán đảo Cà Mau, kỹ sư Hồ Quang Cua đã triển khai thành công mô hình lúa – tôm, không chỉ giúp tăng thu nhập cho nông dân mà còn giảm thiểu tối đa tác động tiêu cực đến môi trường thông qua việc áp dụng các phương pháp canh tác bền vững. Những mô hình như thế đã chứng minh rằng việc bảo vệ môi trường và phát triển kinh tế không phải là hai mục tiêu đối lập, mà có thể song hành và hỗ trợ lẫn nhau.

Tín chỉ carbon đang trở thành một cơ hội lớn cho việc nhân rộng các mô hình bảo tồn và nông nghiệp bền vững. Tuy nhiên, để phát triển thị trường tín chỉ carbon một cách hiệu quả và minh bạch, sự hỗ trợ và phối hợp chặt chẽ từ Chính phủ cùng các tổ chức quốc tế là không thể thiếu. Điều này không chỉ giúp tạo ra một thị trường tín chỉ carbon vững chắc mà còn góp phần vào việc đạt được các mục tiêu về giảm phát thải đã đề ra.

Các chuyên gia cũng cho rằng, để tăng giá trị và thu hút sự quan tâm của các nhà đầu tư, tín chỉ carbon cần được xây dựng thương hiệu riêng biệt. Thương hiệu này có thể được tạo dựng bằng cách kể lại những câu chuyện cụ thể và chân thực về các dự án giảm phát thải và bảo tồn môi trường tại Việt Nam, làm nổi bật những giá trị đặc sắc và tác động tích cực của các dự án này.

Nhìn chung, với tất cả những giá trị tiềm năng và thực tiễn mà tín chỉ carbon mang lại, không chỉ là một công cụ hữu ích trong việc giảm thiểu tác động môi trường, mà còn là một cơ hội để Việt Nam phát triển bền vững, bảo vệ môi trường một cách hiệu quả cho thế hệ ngày hôm nay và cho tương lai.

Tìm hiểu thêm về tín chỉ carbon và cách thức hoạt động của nó

Tìm hiểu về các chiến lược trung hòa carbon từ Chương trình Môi trường Liên hợp quốc