Thủ đô Hà Nội hiện đang đối mặt với một thách thức môi trường lớn khi được ghi nhận là một trong những thành phố có mức ô nhiễm không khí cao nhất thế giới. Chỉ số chất lượng không khí (AQI) tại Hà Nội đã tăng vọt lên mức 189 đơn vị, phản ánh tình trạng ô nhiễm không khí nghiêm trọng đang diễn ra. Điều này không chỉ gây ảnh hưởng tiêu cực đến cuộc sống hàng ngày của người dân mà còn biến cảnh quan và bầu trời vốn nên trong xanh của vùng quê thủ đô trở nên mờ mịt và bị bao phủ bởi bụi mịn trắng xóa.

Tình hình ô nhiễm không khí tại Hà Nội đã trở thành một vấn đề cấp thiết, đòi hỏi sự quan tâm và giải quyết hiệu quả từ các cấp chính quyền cũng như sự chung tay của cộng đồng. Mức độ ô nhiễm không khí cao đã và đang để lại những hậu quả rõ rệt đối với môi trường và sức khỏe của người dân. Việc tìm kiếm các giải pháp nhằm giảm thiểu ô nhiễm không khí, cải thiện chất lượng môi trường sống tại Hà Nội đang trở thành một nhiệm vụ quan trọng và cấp thiết.

Để cải thiện tình trạng ô nhiễm không khí, nhiều giải pháp đã được đề xuất và thực hiện, từ việc kiểm soát nguồn thải, tăng cường cây xanh, đến nâng cao ý thức của người dân về bảo vệ môi trường. Tuy nhiên, kết quả đạt được vẫn còn hạn chế và tình trạng ô nhiễm không khí vẫn đang tiếp diễn. Điều này đòi hỏi sự nỗ lực không ngừng nghỉ và sự phối hợp chặt chẽ giữa các bên liên quan để tìm ra giải pháp hiệu quả và bền vững cho vấn đề ô nhiễm không khí tại Hà Nội.

Trong bối cảnh ô nhiễm không khí đang trở thành một vấn đề toàn cầu, việc Hà Nội tích cực tìm kiếm và áp dụng các giải pháp giảm thiểu ô nhiễm không khí không chỉ giúp cải thiện môi trường sống cho người dân mà còn đóng góp vào nỗ lực bảo vệ môi trường toàn cầu. Thông qua việc nâng cao chất lượng không khí, Hà Nội có thể hướng tới mục tiêu phát triển bền vững, đảm bảo một môi trường sống trong lành cho thế hệ tương lai.

Theo dõi các thông tin về môi trường và ô nhiễm không khí tại: https://www.vietnamplus.vn/

Các nhà khoa học đang gióng lên hồi chuông cảnh báo về một hệ quả không lường trước được của việc cắt giảm ô nhiễm không khí trên quy mô toàn cầu. Theo nghiên cứu mới được công bố trên tạp chí Communications Earth & Environment, dường như nỗ lực giảm thiểu ô nhiễm không khí đang vô tình đẩy nhanh tiến trình của sự nóng lên toàn cầu, bất chấp những lợi ích đáng kể về sức khỏe cộng đồng mà việc này mang lại.

Nghiên cứu chỉ ra rằng việc giảm thiểu ô nhiễm không khí ở khu vực Đông Á, đặc biệt là tại Trung Quốc, đã làm suy yếu một “hiệu ứng làm mát” vốn có được tạo ra bởi các hạt bụi trong không khí. Những hạt bụi này hoạt động như một hàng rào bảo vệ, phản xạ một phần ánh sáng mặt trời và từ đó hạn chế sự hấp thụ nhiệt tại bề mặt của Trái Đất. Tuy nhiên, khi các quốc gia áp dụng các biện pháp mạnh mẽ để giảm thiểu khí thải như SO₂, “tấm chắn” tự nhiên này đã bắt đầu biến mất.

Giáo sư Robert Allen, một chuyên gia hàng đầu trong lĩnh vực này, đã đưa ra một quan điểm quan trọng: “Chúng ta đã tháo bỏ tấm rèm che nắng tự nhiên, và bây giờ chúng ta phải tìm cách chống lại ánh nắng mặt trời bằng cách giảm thiểu các nguồn nhiệt – tức là khí nhà kính.” Ông nhấn mạnh rằng mặc dù cải thiện chất lượng không khí là điều không thể bàn cãi vì những lợi ích sức khỏe đáng kể, nhưng nếu không có các hành động quyết liệt để giảm thiểu khí nhà kính như CO₂ và methane, con người sẽ phải đối mặt với những hệ quả nghiêm trọng hơn trong tương lai.

Một số giải pháp đã được đề xuất nhằm giải quyết tình hình này, bao gồm việc trồng cây để hấp thụ carbon dioxide, triển khai công nghệ thu giữ carbon, và chuyển đổi sang việc sử dụng năng lượng tái tạo thay vì nhiên liệu hóa thạch. Các giải pháp này được đánh giá là những bước đi đúng đắn, mặc dù có thể chậm hơn nhưng mang lại sự bền vững.

Bài học kinh nghiệm từ khu vực Đông Á chỉ ra rằng chính sách môi trường cần phải đi đôi với các hành động cụ thể nhằm chống biến đổi khí hậu. Điều này đòi hỏi một cách tiếp cận đa hướng, bao gồm cả việc cải thiện chất lượng không khí, giảm thiểu khí thải và nâng cao nhận thức của cộng đồng về vấn đề này. Chỉ khi kết hợp được cả hai mục tiêu này, chúng ta mới có thể hướng tới một tương lai bền vững hơn cho hành tinh.

Ô nhiễm không khí đang trở thành một thách thức sức khỏe nghiêm trọng ở khu vực Đông Á và Thái Bình Dương, gây ra những tác động tiêu cực đặc biệt đối với trẻ em dưới 5 tuổi. Theo các số liệu thống kê gần đây, hơn 100 trẻ em trong độ tuổi này tử vong mỗi ngày do ô nhiễm không khí. Tình hình đáng báo động này đã thôi thúc Quỹ Nhi đồng Liên Hợp Quốc (UNICEF) triển khai một dự án mới, tận dụng sức mạnh của công nghệ Trí tuệ nhân tạo (AI) để bảo vệ sức khỏe của học sinh tại các trường học.

Dự án này đặt mục tiêu giảm thiểu tác động tiêu cực của ô nhiễm không khí đối với sức khỏe của trẻ em, những thành viên dễ bị tổn thương nhất trong tình trạng ô nhiễm môi trường hiện nay. Thông qua việc ứng dụng AI, dự án không chỉ tập trung vào việc theo dõi và phân tích chất lượng không khí mà còn cung cấp các giải pháp cụ thể nhằm tạo ra một môi trường học tập an toàn và lành mạnh hơn cho trẻ em. UNICEF kỳ vọng rằng công nghệ sẽ đóng một vai trò quan trọng trong việc bảo vệ sức khỏe và quyền được phát triển của trẻ em trong một môi trường bị ô nhiễm ngày càng nghiêm trọng.

Việc triển khai dự án này của UNICEF cũng nhấn mạnh tầm quan trọng của việc đầu tư vào công nghệ và đổi mới để giải quyết các thách thức sức khỏe toàn cầu. Bằng cách khai thác tiềm năng của AI trong việc phân tích dữ liệu, dự báo chất lượng không khí và đề xuất các biện pháp phòng ngừa, dự án hy vọng mang lại những cải thiện đáng kể trong việc bảo vệ trẻ em khỏi tác hại của ô nhiễm không khí. Thông tin chi tiết về dự án và cách thức hoạt động có thể được tìm thấy trên trang web của Quỹ Nhi đồng Liên Hợp Quốc.

Chất lượng không khí tại Kinshasa, Cộng hòa Dân chủ Congo, đang ở mức báo động, với chỉ số chất lượng không khí được ghi nhận là không lành mạnh cho dân số nói chung vào ngày 8 tháng 8 năm 2025. Tại một thời điểm nhất định, thành phố này đã vượt qua các thành phố khác để trở thành thành phố lớn bị ô nhiễm nặng nhất trên thế giới.

Tình trạng ô nhiễm không khí ở Kinshasa không phải là một vấn đề mới. Trong tháng qua, thành phố này liên tục đứng đầu danh sách các thành phố lớn bị ô nhiễm nhất. Các chuyên gia chỉ ra rằng chất lượng không khí tại Kinshasa nằm trong thể loại ‘không lành mạnh’, có thể gây ra các hiệu ứng sức khỏe cho mọi người.

Tình trạng ô nhiễm không khí ở Kinshasa hiện nay làm cho thành phố trở thành một trong những trung tâm đô thị bị ảnh hưởng nhiều nhất ở Trung Phi. Có nhiều yếu tố dẫn đến chất lượng không khí kém tại Kinshasa. Một trong những nguyên nhân chính là việc đốt cháy sinh khối rộng rãi do nông nghiệp, sản xuất than, và các đám cháy dư lượng cây trồng trong và xung quanh thành phố.

Ngoài ra, khí thải từ bếp củi gia đình và sử dụng nhiên liệu rắn khác trong các hộ gia đình đô thị cũng góp phần vào tình trạng ô nhiễm. Tình trạng ô nhiễm môi trường lâu dài từ các chất ô nhiễm công nghiệp như asen, chì, dẫn xuất DDT và PCB cũng tiếp tục ảnh hưởng đến dân số thông qua không khí, nước và chuỗi thực phẩm.

Thực thi hạn chế các quy định môi trường và kiểm soát chất thải và khí thải không đầy đủ ở khu vực đô thị và ven đô cũng làm tình trạng trở nên tồi tệ hơn. Để bảo vệ bản thân khỏi chất lượng không khí kém, người dân được khuyên nên thực hiện các biện pháp bảo vệ như tránh hoạt động thể chất ngoài trời và theo dõi mức chất lượng không khí thường xuyên.

Nghiên cứu gần đây đã chỉ ra rằng việc tiếp xúc với ô nhiễm không khí có thể làm tăng nguy cơ mắc bệnh Alzheimer và dementia. Khoảng 57 triệu người trên toàn thế giới hiện đang mắc bệnh dementia, và con số này dự kiến sẽ tăng lên ít nhất 150 triệu trường hợp vào năm 2050.

Báo cáo, được thực hiện bởi các nhà nghiên cứu tại đơn vị dịch tễ học của Hội đồng nghiên cứu y học tại Đại học Cambridge, đã thực hiện một đánh giá có hệ thống về 51 nghiên cứu. Các nghiên cứu này đã sử dụng dữ liệu từ hơn 29 triệu người tham gia, những người đã tiếp xúc với ô nhiễm không khí trong ít nhất một năm.

Các nhà nghiên cứu đã tìm thấy mối liên hệ tích cực và có ý nghĩa thống kê giữa ba loại ô nhiễm không khí và bệnh dementia. Các chất ô nhiễm này bao gồm: PM2.5, có nguồn gốc từ khí thải xe, nhà máy điện và bếp đốt củi; khí nitơ dioxide, phát sinh từ việc đốt nhiên liệu hóa thạch; và khói, có nguồn gốc từ khí thải xe và đốt gỗ.

Khi hít vào, các chất ô nhiễm này có thể thâm nhập sâu vào phổi và có liên quan đến các bệnh về đường hô hấp và tăng nguy cơ mắc các bệnh tim mạch. Cụ thể, nghiên cứu đã tìm thấy rằng đối với mỗi 10 microgram trên mét khối của PM2.5, nguy cơ tương đối của một người mắc bệnh dementia sẽ tăng 17%. Sử dụng số liệu tương đương cho khói, nguy cơ tăng 13%.

Nồng độ PM2.5 và khói đã đạt hoặc vượt quá mức này vào năm 2023 tại các địa điểm gần đường ở trung tâm London, Birmingham và Glasgow. Tiến sĩ Haneen Khreis, tác giả cao cấp của nghiên cứu, cho biết rằng nghiên cứu này cung cấp ‘bằng chứng thêm để hỗ trợ quan sát rằng việc tiếp xúc lâu dài với ô nhiễm không khí ngoài trời là một yếu tố nguy cơ cho sự khởi đầu của bệnh dementia ở người lớn khỏe mạnh trước đây’.

Bà cũng nói: ‘Giải quyết ô nhiễm không khí có thể mang lại lợi ích sức khỏe, xã hội, khí hậu và kinh tế dài hạn. Nó có thể giảm gánh nặng to lớn cho bệnh nhân, gia đình và người chăm sóc, đồng thời giảm bớt áp lực lên các hệ thống chăm sóc sức khỏe bị quá tải’.

Ô nhiễm không khí có thể gây ra bệnh dementia thông qua việc gây viêm trong não và căng thẳng oxy hóa, là một quá trình hóa học trong cơ thể có thể gây hại cho các tế bào, protein và DNA. Các nhà nghiên cứu đã thừa nhận rằng báo cáo này bị hạn chế vì phần lớn các nghiên cứu phân tích bao gồm những người tham gia da trắng và sống ở các nước có thu nhập cao.

Họ cho biết các nghiên cứu trong tương lai về ô nhiễm không khí nên bao gồm nhiều người tham gia từ các nền tảng bị thiệt thòi. Tiến sĩ Isolde Radford, quản lý chính sách cao cấp tại Alzheimer’s Research UK, cho biết: ‘Đánh giá nghiêm ngặt này bổ sung vào bằng chứng ngày càng tăng rằng việc tiếp xúc với ô nhiễm không khí – từ khói xe đến bếp đốt củi – làm tăng nguy cơ mắc bệnh dementia’.

Bà cũng nói: ‘Ô nhiễm không khí là một trong những yếu tố nguy cơ có thể thay đổi được đối với bệnh dementia – nhưng nó không phải là điều mà các cá nhân có thể giải quyết một mình. Đó là nơi lãnh đạo của chính phủ là rất quan trọng’. Alzheimer’s Research UK đang kêu gọi một cách tiếp cận phòng ngừa sức khỏe mạnh mẽ, toàn diện – một cách tiếp cận đem lại sự phối hợp giữa các bộ phận ngoài y tế, bao gồm Defra, để hành động phối hợp về các yếu tố nguy cơ của bệnh dementia.

Chuyển đổi xe xăng sang xe điện đang là một chủ trương quan trọng trong nỗ lực giảm thiểu ô nhiễm không khí, đặc biệt là từ nguồn phát thải lớn nhất đến từ phương tiện giao thông. Tuy nhiên, quá trình thực hiện sẽ có tác động sâu rộng đến cuộc sống của người dân, nhất là những người sống và làm việc trong khu vực vành đai 1 của Hà Nội.

Theo các nhà quản lý và chuyên gia, ô nhiễm không khí tại Hà Nội chủ yếu bắt nguồn từ phương tiện giao thông, chiếm khoảng 35% tổng nguồn ô nhiễm. Trong đó, khí thải từ phương tiện giao thông chiếm khoảng 12%, còn bụi hoạt động giao thông gây ra 23%. Để chuyển đổi hiệu quả, các chuyên gia đề xuất cần tiến hành khảo sát đánh giá, hoàn thiện thể chế chính sách, xây dựng cơ sở hạ tầng và xác định tiêu chuẩn khí thải cho xe máy. Quá trình chuyển đổi cần đảm bảo sự an toàn và thuận tiện cho người dân.

Hà Nội đã xây dựng các kế hoạch cụ thể để thực hiện chuyển đổi, bao gồm việc khảo sát đánh giá, nghiên cứu đối với người dân và các đối tượng chịu ảnh hưởng, hoàn thiện thể chế chính sách và xây dựng cơ sở hạ tầng. Song song với đó, các chuyên gia cũng đề xuất các giải pháp như thúc đẩy mô hình đổi pin, tận dụng hệ thống cây xăng hiện có và phối hợp đồng bộ giữa các bộ, ngành trong công tác quy hoạch và phát triển đô thị.

Để đạt được sự thành công trong việc chuyển đổi, các chuyên gia cho rằng điều quan trọng là người dân phải hiểu rõ mục tiêu, kế hoạch và cảm nhận được rằng chính sách này là vì lợi ích của họ. Khi người dân cảm thấy tích cực và ủng hộ, họ sẽ tự nguyện thay đổi và phối hợp cùng với chính quyền.

Hà Nội đang tích cực triển khai các kế hoạch để dẫn đầu trong công tác chuyển đổi xe xăng sang xe điện. Với lợi thế về Luật Thủ đô, thành phố hy vọng sẽ có thể thực hiện thành công mục tiêu này. Tuy nhiên, để đạt được kết quả như mong muốn, sự phối hợp và hỗ trợ từ các bên liên quan là rất cần thiết.