Mướp đắng, hay còn được biết đến với tên gọi khổ qua, không chỉ là một loại quả phổ biến trong các món ăn hàng ngày của người Việt mà còn nổi tiếng về khả năng hỗ trợ điều trị bệnh tiểu đường. Với vị đắng đặc trưng, loại quả này không chỉ là một thành phần quen thuộc trên mâm cơm mà còn được coi là một vị thuốc quý trong Đông y.

Desde lâu, dân gian đã biết đến công dụng của mướp đắng trong việc kiểm soát và giảm đường huyết. Khoa học hiện đại cũng đã chứng minh rằng mướp đắng chứa các chất hóa học hoạt động tương tự như insulin trong cơ thể. Những chất này giúp đưa glucose vào tế bào, xử lý và lưu trữ glucose trong gan, cơ và mỡ, từ đó ngăn chặn cơ thể chuyển hóa các chất dinh dưỡng dự trữ thành glucose và giảm lượng đường trong máu.

Nghiên cứu khoa học gần đây đã chỉ ra rằng mcIRBP-19, một peptide trong mướp đắng, có khả năng điều hòa lượng đường trong máu. Một nghiên cứu đăng trên tạp chí Nutrients năm 2020 cho thấy, uống 300mg viên nang chứa peptide chiết xuất từ mướp đắng hai lần mỗi ngày có thể cải thiện lượng đường trong máu ở bệnh nhân tiểu đường.

Mướp đắng không chỉ được sử dụng tại Việt Nam mà còn là một bài thuốc dân gian ở nhiều quốc gia trên thế giới. Tại Trung Quốc, Ấn Độ, Indonesia, Thổ Nhĩ Kỳ, Nhật Bản, Châu Phi và khu vực Đông Nam nước Mỹ, mướp đắng được dùng để hỗ trợ điều trị tiểu đường, khối u, hen suyễn, nhiễm trùng da và tăng huyết áp.

Trong y học dân gian Thổ Nhĩ Kỳ, mướp đắng được sử dụng trong bài thuốc hỗ trợ điều trị loét dạ dày, táo bón, tích nước, đầy hơi. Tại Ấn Độ, mướp đắng là một trong những vị thuốc quan trọng trong hệ thống y học Ayurveda, giúp cân bằng hormone, kiểm soát và điều trị bệnh tiểu đường.

Ở Trung Quốc, mướp đắng được dùng trong bài thuốc thanh lọc cơ thể, tăng cường sức khỏe gan, điều trị các bệnh như khó tiêu, đau dạ dày, vết thương ngoài da, ho mạn tính và nhiễm trùng đường hô hấp. Nhật Bản coi mướp đắng là một siêu thực phẩm, đặc biệt ở đảo trường thọ Okinawa, nơi người dân tin rằng mướp đắng giúp duy trì sức khỏe.

Trong y học cổ truyền Việt Nam, mướp đắng có vị đắng, tính lạnh, không độc, đi vào kinh can, tỳ, tâm, vị. Loại quả này có tác dụng thanh nhiệt giải độc, mát gan, sáng mắt; chữa say nắng phát sốt, bệnh nhiệt phiền khát; kiết lỵ; mắt đau sưng đỏ, mụn sưng tấy.

Mặc dù mướp đắng mang lại nhiều lợi ích cho sức khỏe, khi sử dụng với mục đích y tế, người dùng cần tham khảo ý kiến của bác sĩ để đảm bảo an toàn.

Mướp đắng, một loại quả phổ biến trong ẩm thực Việt Nam, gần đây đã được đánh giá cao trong các chế độ dinh dưỡng lành mạnh do sở hữu nhiều lợi ích sức khỏe ấn tượng. Không chỉ có tác dụng điều hòa đường huyết, hỗ trợ gan, mà mướp đắng còn giúp tăng cường hệ miễn dịch, mang lại nhiều lợi ích cho sức khỏe của con người.

Theo các nghiên cứu khoa học, mướp đắng sống chứa các hoạt chất sinh học quan trọng như charantin, vicine và polypeptid-P. Những chất này có khả năng tăng cường khả năng hấp thụ glucose vào tế bào, từ đó làm giảm lượng đường huyết trong máu. Một nghiên cứu được công bố trên Tạp chí Dinh dưỡng lâm sàng đã xác nhận rằng việc tiêu thụ mướp đắng tươi giúp giảm nhẹ đường huyết ở người bị tiền tiểu đường sau 7 tuần sử dụng đều đặn.

Tuy nhiên, người đang dùng thuốc điều trị tiểu đường cần phải thận trọng khi sử dụng mướp đắng sống. Việc dùng mướp đắng quá thường xuyên mà không có chỉ định từ bác sĩ có thể làm tăng nguy cơ hạ đường huyết đột ngột. Do đó, người bệnh tiểu đường nên tham khảo ý kiến bác sĩ trước khi thêm mướp đắng vào chế độ ăn uống của mình.

Mướp đắng sống không chỉ có lợi cho người bệnh tiểu đường mà còn giữ lại nguyên vẹn hàm lượng vitamin C và các hợp chất chống oxy hóa mạnh như flavonoid và phenolic. Những hoạt chất này giúp trung hòa gốc tự do trong cơ thể, từ đó hỗ trợ ngăn ngừa tổn thương tế bào và giảm nguy cơ viêm mạn tính.

Một nghiên cứu khác được công bố trên Tạp chí Khoa học Thực phẩm và Dinh dưỡng cho thấy chiết xuất từ mướp đắng có tác dụng bảo vệ gan, hỗ trợ chức năng thải độc và làm giảm chỉ số men gan ở người mắc bệnh gan nhiễm mỡ không do rượu. Ngoài ra, chất momordicin trong mướp đắng cũng được ghi nhận có khả năng điều hòa mỡ máu, hỗ trợ làm giảm cholesterol xấu và ngăn ngừa xơ vữa động mạch.

Mướp đắng cũng có tác dụng thanh nhiệt, hỗ trợ tiêu hóa và tăng cường miễn dịch. Hoạt chất trong mướp đắng có thể kích thích tiết dịch tiêu hóa, giúp cơ thể hấp thụ dưỡng chất tốt hơn và giảm các triệu chứng đầy hơi, khó tiêu. Vì vậy, việc thêm mướp đắng vào chế độ ăn uống hàng ngày có thể mang lại nhiều lợi ích cho sức khỏe.

Tuy nhiên, cũng cần lưu ý khi ăn mướp đắng sống. Phụ nữ mang thai không nên ăn mướp đắng sống vì một số thành phần trong hạt có thể gây co thắt tử cung. Người có cơ địa huyết áp thấp hoặc mắc bệnh tiêu hóa mạn tính cũng cần thận trọng khi sử dụng mướp đắng.

Trước khi ăn, nên chọn quả còn non, xanh tươi, không bị dập hoặc có mùi lạ. Mướp đắng cần được cắt bỏ ruột, ngâm muối loãng khoảng 10 phút và rửa sạch nhiều lần để giảm vị đắng cũng như loại bỏ vi khuẩn tồn dư. Không nên ăn quá nhiều trong một lần. Đối với người khỏe mạnh, ăn khoảng 50-100g mướp đắng sống mỗi tuần là mức độ phù hợp.