Luật An toàn thực phẩm hiện hành đã bộc lộ nhiều hạn chế sau hơn 12 năm triển khai, đặc biệt trong bối cảnh thị trường thực phẩm ngày càng phát triển đa dạng, phức tạp và tiềm ẩn nhiều rủi ro đối với người tiêu dùng. Theo Bộ Y tế, một số quy định trong luật hiện hành còn thiếu tính đồng bộ, nhiều nội dung không còn phù hợp với thực tiễn, chưa theo kịp sự phát triển của ngành thực phẩm và xu hướng hội nhập quốc tế. Hệ thống quản lý an toàn thực phẩm vẫn tồn tại sự chồng chéo, chưa thống nhất, dẫn đến việc giám sát, kiểm tra chất lượng thực phẩm, đặc biệt là nhóm thực phẩm chức năng, thực phẩm bổ sung còn nhiều lỗ hổng.

Công tác hậu kiểm sau khi cơ sở tự công bố hoặc đăng ký bản công bố sản phẩm chưa thực sự hiệu quả, trong khi tình trạng thực phẩm kém chất lượng, hàng giả, hàng nhái vẫn diễn biến phức tạp, gây bức xúc trong xã hội và ảnh hưởng nghiêm trọng đến sức khỏe người dân. Hiện tại, vẫn còn thiếu cơ chế thu hồi giấy chứng nhận hoặc tạm dừng cung cấp dịch vụ công đối với các cơ sở vi phạm. Việc phân định trách nhiệm giữa cơ sở sản xuất và đơn vị đứng tên công bố sản phẩm chưa rõ ràng, dễ gây khó khăn trong xử lý vi phạm.

Trước yêu cầu cấp thiết, Bộ Y tế đã tổng kết toàn diện việc thực hiện Luật An toàn thực phẩm, chỉ ra bất cập và xây dựng Dự thảo Luật sửa đổi. Dự thảo Luật An toàn thực phẩm (sửa đổi) gồm 11 chương, 51 điều, đề cập đầy đủ các nội dung như quyền và nghĩa vụ của tổ chức, cá nhân trong bảo đảm an toàn thực phẩm; điều kiện sản xuất, kinh doanh; hoạt động nhập khẩu, xuất khẩu; quảng cáo, ghi nhãn; kiểm nghiệm, đánh giá nguy cơ và quản lý rủi ro; thông tin truyền thông và vai trò quản lý nhà nước.

Để hoàn thiện dự thảo luật một cách chặt chẽ và bài bản, Bộ Y tế đã yêu cầu các bộ, ngành trung ương tiếp tục đóng góp ý kiến, đồng thời chỉ đạo sở y tế các tỉnh, thành phố nhanh chóng tham mưu cho UBND cấp tỉnh có văn bản góp ý gửi về Bộ Y tế để kịp tổng hợp, trình Chính phủ và Quốc hội đúng tiến độ. Dự thảo Luật An toàn thực phẩm (sửa đổi) sẽ được trình Quốc hội vào kỳ họp tháng 10/2025.

Trong quá trình hoàn thiện, một trong những nội dung trọng tâm được chú ý là làm rõ đầu mối quản lý nhà nước về an toàn thực phẩm, cải cách thủ tục hành chính, phân cấp, phân quyền rõ ràng, tăng cường hậu kiểm, kiểm soát chất lượng lưu thông và áp dụng công nghệ thông tin trong truy xuất nguồn gốc, quản lý dữ liệu, đánh giá nguy cơ và cảnh báo rủi ro. Dự thảo cũng đề xuất tăng cường mức xử phạt hành chính, quản lý chặt chẽ hoạt động kinh doanh thực phẩm qua mạng, xác định rõ trách nhiệm của từng bộ, ngành trong quá trình tổ chức thực hiện.

Tuy nhiên, để đảm bảo tính khả thi, nhiều ý kiến cho rằng cần có hướng dẫn chi tiết, phân loại rõ ràng các hành vi vi phạm để áp dụng mức phạt phù hợp. Những hành vi ít nghiêm trọng không nên bị xử phạt ở mức quá cao nhằm tránh gây áp lực không cần thiết cho các cơ sở kinh doanh nhỏ lẻ, hàng quán vỉa hè. Thay vào đó, cần chú trọng đến các hình thức hỗ trợ, hướng dẫn chuyển đổi, nâng cao nhận thức và ý thức tuân thủ quy định pháp luật.

Cùng với đó, việc huy động cộng đồng tham gia giám sát an toàn thực phẩm cũng được xem là giải pháp quan trọng. Các cơ chế như đường dây nóng, tiếp nhận phản ánh từ người dân, khen thưởng người tố giác vi phạm sẽ giúp nâng cao hiệu quả giám sát xã hội và thúc đẩy tính minh bạch trong quản lý thực phẩm.

Trong thời gian gần đây, việc quảng cáo thực phẩm chức năng trên mạng xã hội đã trở thành một vấn đề đáng quan ngại. Hình ảnh các bác sĩ và nhân viên y tế trong trang phục áo blouse trắng xuất hiện tràn lan trong các đoạn clip quảng cáo sản phẩm, tạo ra một hình ảnh mập mờ và thiếu tin cậy. Điều này không chỉ làm ảnh hưởng đến niềm tin của người tiêu dùng mà còn có thể gây ra những hậu quả nghiêm trọng về sức khỏe khi người dân bị lừa đảo sử dụng các sản phẩm không đảm bảo chất lượng.

Nhận thức được vấn đề này, Chính phủ đang lấy ý kiến về Dự thảo Luật An toàn thực phẩm (sửa đổi). Dự thảo luật này hứa hẹn sẽ mở ra một kỷ nguyên mới trong việc quản lý quảng cáo thực phẩm, đặc biệt là trên môi trường số – nơi đã trở thành “mảnh đất màu mỡ” cho những nội dung quảng cáo thiếu trách nhiệm và lừa đảo. Bằng cách thiết lập các quy định rõ ràng và nghiêm ngặt hơn, dự thảo luật này kỳ vọng sẽ chấm dứt tình trạng quảng cáo tràn lan và thiếu kiểm soát, đồng thời bảo vệ quyền lợi và sức khỏe của người tiêu dùng.

Một trong những điểm nổi bật của Dự thảo Luật An toàn thực phẩm (sửa đổi) là việc tăng cường quản lý quảng cáo thực phẩm trên mạng xã hội và các nền tảng trực tuyến khác. Theo đó, các doanh nghiệp và cá nhân thực hiện quảng cáo sẽ phải tuân thủ các quy định nghiêm ngặt về nội dung, hình ảnh, và tính xác thực của quảng cáo. Điều này bao gồm việc không được sử dụng hình ảnh bác sĩ, áo blouse trắng trong quảng cáo thực phẩm chức năng nếu không có sự cho phép và xác nhận từ cơ quan có thẩm quyền.

Dự thảo luật này không chỉ tập trung vào việc kiểm soát quảng cáo mà còn đặt nặng vấn đề bảo vệ người tiêu dùng. Người dân sẽ được cung cấp thông tin chính xác và đầy đủ về sản phẩm, giúp họ đưa ra quyết định sáng suốt khi lựa chọn thực phẩm chức năng. Hơn nữa, các cơ quan chức năng sẽ có thêm công cụ pháp lý để xử lý nghiêm các trường hợp quảng cáo sai sự thật, bán hàng giả, hàng kém chất lượng, từ đó tạo ra một môi trường kinh doanh lành mạnh và an toàn cho người tiêu dùng.

Có thể thấy, với sự vào cuộc quyết liệt của Chính phủ và sự hỗ trợ từ công nghệ, thời kỳ mập mờ trong quảng cáo thực phẩm chức năng trên mạng xã hội có thể sẽ sớm khép lại. Người tiêu dùng sẽ có thể yên tâm hơn khi sử dụng các sản phẩm trên thị trường, và niềm tin vào hệ thống quản lý sẽ được củng cố. Đồng thời, các doanh nghiệp sản xuất và kinh doanh thực phẩm chức năng cũng sẽ phải tuân thủ các quy định pháp luật một cách nghiêm ngặt hơn, tạo ra một sân chơi công bằng và lành mạnh cho tất cả các bên tham gia.

Bộ Y tế đang tiến hành dự thảo Luật An toàn thực phẩm (sửa đổi) với mục tiêu giải quyết các hạn chế và vướng mắc phát sinh trong quá trình thực thi Luật An toàn thực phẩm hiện hành. Sau hơn 15 năm triển khai, Luật An toàn thực phẩm đã đạt được một số kết quả tích cực, tuy nhiên cũng đã phát sinh nhiều tồn tại, vướng mắc và bất cập cần được giải quyết.

Một trong những vấn đề bất cập nổi bật là một số quy định chưa đảm bảo sự đồng bộ và thống nhất trong hệ thống pháp luật, cũng như không còn đảm bảo tính khả thi trên thực tiễn. Hệ thống quản lý hiện tại chưa thể kiểm soát hiệu quả chất lượng của sản phẩm thực phẩm, đặc biệt là thực phẩm chức năng trong quá trình sản xuất và lưu thông trên thị trường.

Bên cạnh đó, hệ thống quản lý và mô hình tổ chức bộ máy quản lý về an toàn thực phẩm trên toàn quốc chưa tinh gọn, thống nhất và chưa tương xứng với nhiệm vụ được giao. Công tác hậu kiểm, kiểm tra và giám sát sau khi thực phẩm tự công bố và đăng ký bản công bố còn chưa thường xuyên. Tình trạng thực phẩm giả, thực phẩm kém chất lượng diễn ra phổ biến, gây bức xúc dư luận.

Dự thảo Luật An toàn thực phẩm (sửa đổi) đề xuất bổ sung một số hành vi nghiêm cấm khi thực hiện quảng cáo và kinh doanh trên môi trường thương mại điện tử. Cụ thể, quảng cáo thực phẩm sai sự thật, gây nhầm lẫn đối với người tiêu dùng; sử dụng hình ảnh, thiết bị, trang phục, tên, danh nghĩa của các đơn vị, cơ sở y tế, nhân viên y tế, ý kiến của người bệnh, lời nói, bài viết của nhân viên y tế để quảng cáo thực phẩm.

Dự thảo cũng đề xuất sửa đổi, bổ sung mức tiền phạt cụ thể đối với hành vi vi phạm hành chính. Tổ chức, cá nhân sản xuất, kinh doanh thực phẩm vi phạm pháp luật về an toàn thực phẩm thì tùy theo tính chất, mức độ vi phạm mà bị xử lý vi phạm hành chính hoặc bị truy cứu trách nhiệm hình sự, nếu gây thiệt hại thì phải bồi thường và khắc phục hậu quả theo quy định của pháp luật.

Mức phạt tiền đối với vi phạm hành chính được thực hiện theo quy định của pháp luật về xử lý vi phạm hành chính. Mức phạt tiền tối đa là 200 triệu đồng đối với cá nhân và 400 triệu đồng đối với tổ chức, trừ trường hợp áp dụng mức phạt cao nhất theo quy định của pháp luật về xử lý vi phạm hành chính mà vẫn còn thấp hơn 7 lần giá trị thực phẩm vi phạm thì mức phạt được áp dụng không quá 7 lần giá trị thực phẩm vi phạm.

Việc xây dựng Luật An toàn thực phẩm (sửa đổi) là rất cần thiết nhằm giải quyết kịp thời các hạn chế, vướng mắc, bất cập trong các quy định của Luật; xác định và đề cao trách nhiệm của cơ quan quản lý, doanh nghiệp sản xuất kinh doanh thực phẩm, nâng cao hiệu quả bảo đảm an toàn và chất lượng sản phẩm thực phẩm.