Nghị định 207/2025 mới đây đã được ban hành, mở rộng quyền chủ động làm mẹ cho phụ nữ độc thân. Theo đó, họ có thể thực hiện kỹ thuật hỗ trợ sinh sản, bao gồm thụ tinh ống nghiệm IVF, mà không cần phải có quan hệ hôn nhân theo quy định của pháp luật.

Trước đây, tại Nghị định số 10/2015, chỉ những cặp vợ chồng vô sinh và phụ nữ độc thân theo chỉ định của bác sĩ chuyên khoa mới được áp dụng kỹ thuật này. Tuy nhiên, Nghị định 207 đã mở rộng quyền cho nhiều chị em độc thân có nguyện vọng hỗ trợ sinh sản để làm mẹ.

TS.BS Bạch Huy Anh, Phó Giám đốc Trung tâm hỗ trợ sinh sản, Bệnh viện Bưu điện, cho biết nguyên tắc vô danh giữa người hiến và người nhận tinh trùng tiếp tục được duy trì để đảm bảo các quy định về đạo đức và pháp luật. Điều này nhằm đảm bảo rằng quá trình hỗ trợ sinh sản được thực hiện một cách an toàn và đạo đức.

Ông cũng cho biết tiêu chuẩn của Tổ chức Y tế thế giới quy định về ngân hàng tinh trùng yêu cầu những tinh trùng không định danh, không được cho ngẫu nhiên mà phải hoán đổi theo quy định của pháp luật. Tinh trùng phải đạt tiêu chí: Người cho khỏe mạnh, không dị tật, các bệnh di truyền, ở lứa tuổi nhất định, ngoài không định danh phải có trình độ học vấn rất tốt thì mới được đưa vào mẫu ở ngân hàng tinh trùng.

BSCK I Nguyễn Thị Nhã, Giám đốc Trung tâm Hỗ trợ sinh sản, Bệnh viện Bưu điện, chia sẻ người phụ nữ nào cũng có quyền được sinh con, trong đó có phụ nữ độc thân. Hiện nay, nhiều phương pháp hỗ trợ sinh sản hiện đại như bơm tinh trùng vào buồng trứng (IUI), thụ tinh trong ống nghiệm (IVF)… giúp phụ nữ đơn thân có nguyện vọng đều có thể hiện thực hóa ước mơ làm mẹ của mình.

Tại Trung tâm Hỗ trợ sinh sản, Bệnh viện Bưu điện, số phụ nữ chủ động đi trữ trứng tăng nhanh, lên tới vài trăm ca/năm, hầu hết đều là phụ nữ độc thân, độ tuổi trung bình phổ biến là 33-40 tuổi.

Theo Bộ Y tế, kỹ thuật IVF được thực hiện tại Việt Nam từ năm 1998, đến nay đã có hơn 150.000 trẻ ra đời từ kỹ thuật này. Hiện toàn quốc có hơn 50 cơ sở hỗ trợ sinh sản, làm chủ nhiều kỹ thuật tiên tiến trên thế giới, có những trung tâm có tỷ lệ điều trị IVF thành công lên đến 70%, tương đương các trung tâm hỗ trợ sinh sản lớn trên thế giới, với chi phí thực hiện chỉ bằng 1/3 đến 1/5 so với nhiều nước trong khu vực.

Nghị định 207/2025/NĐ-CP, dự kiến có hiệu lực từ ngày 1.10.2025, sẽ quy định chi tiết về sinh con bằng kỹ thuật hỗ trợ sinh sản và điều kiện mang thai hộ vì mục đích nhân đạo. Theo đó, chỉ các cặp vợ chồng vô sinh hoặc có chỉ định về y tế và phụ nữ độc thân không có quan hệ hôn nhân theo quy định của pháp luật có nguyện vọng mới được thực hiện kỹ thuật hỗ trợ sinh sản.

Nghị định cũng nhấn mạnh rằng việc hiến tinh trùng, hiến noãn, hiến phôi phải tuân thủ nguyên tắc chỉ được hiến tại một cơ sở được phép lưu giữ và sử dụng cho một phụ nữ hoặc một cặp vợ chồng trên nguyên tắc vô danh. Điều này nhằm đảm bảo tính minh bạch và bảo vệ quyền lợi của các bên liên quan.

Về thủ tục mang thai hộ vì mục đích nhân đạo, Nghị định 207/2025/NĐ-CP quy định cụ thể rằng các cặp vợ chồng vô sinh cần gửi hồ sơ đề nghị đến cơ sở khám chữa bệnh được phép thực hiện kỹ thuật này. Hồ sơ bao gồm đơn đề nghị, xác nhận của UBND cấp xã và giấy tờ chứng minh mối quan hệ thân thích. Người mang thai hộ cần chứng minh đã từng sinh con với giấy khai sinh, giấy chứng sinh hoặc bản xác nhận của UBND cấp xã.

Nghị định 207/2025/NĐ-CP cũng định nghĩa rõ về các kỹ thuật hỗ trợ sinh sản. Thụ tinh trong ống nghiệm là phương pháp kết hợp noãn và tinh trùng trong ống nghiệm để tạo thành phôi. Thụ tinh nhân tạo là phương pháp đưa tinh trùng đã được lọc rửa vào buồng tử cung để tạo điều kiện thuận lợi cho sự thụ tinh.

Định nghĩa về vô sinh cũng được quy định rõ trong Nghị định. Vô sinh là tình trạng vợ chồng sau một năm chung sống có quan hệ tình dục, không sử dụng biện pháp tránh thai mà người phụ nữ vẫn không có thai; hoặc phụ nữ, nam giới có khuyết tật hoặc tình trạng bệnh lý dẫn đến suy giảm khả năng sinh con.

Với các quy định cụ thể và rõ ràng, Nghị định 207/2025/NĐ-CP kỳ vọng sẽ giúp đảm bảo quyền lợi của các cặp vợ chồng vô sinh và phụ nữ độc thân, đồng thời ngăn chặn những hành vi không lành mạnh liên quan đến hỗ trợ sinh sản.

Đề nghị cơ quan chức năng giải thích chi tiết hơn về Nghị định 207/2025/NĐ-CP và các điều khoản liên quan để người dân hiểu rõ hơn về quy định mới này.

Từ ngày 1/10/2025, Nghị định 207/2025/NĐ-CP sẽ chính thức có hiệu lực, đánh dấu một bước tiến quan trọng trong quyền sinh sản của phụ nữ độc thân tại Việt Nam. Theo quy định mới, phụ nữ độc thân sẽ có quyền tiếp cận kỹ thuật hỗ trợ sinh sản, bao gồm thụ tinh trong ống nghiệm, nếu có nhu cầu và nguyện vọng chính đáng.

Trước đây, theo Nghị định 10/2015/NĐ-CP, phụ nữ độc thân chỉ được phép thụ tinh trong ống nghiệm khi có chỉ định của bác sĩ chuyên khoa. Tuy nhiên, với quy định mới này, họ sẽ không cần phải có lý do y tế để thực hiện kỹ thuật hỗ trợ sinh sản. Điều này mở rộng quyền chủ động làm mẹ, không còn ràng buộc lý do y tế, phù hợp hơn với xu hướng xã hội hiện đại và nhu cầu cá nhân của phụ nữ độc thân.

Theo Nghị định 207, kỹ thuật hỗ trợ sinh sản chỉ áp dụng với các cặp vợ chồng vô sinh, có chỉ định y tế hoặc phụ nữ không có quan hệ hôn nhân hợp pháp nhưng mong muốn sinh con. Việc hiến tinh trùng, noãn, phôi phải thực hiện tại các cơ sở được cấp phép lưu giữ, đồng thời chỉ được sử dụng cho một người hoặc một cặp vợ chồng.

Nghị định cũng quy định nhiều điều kiện chặt chẽ để thực hiện mang thai hộ. Cơ sở y tế được phép thực hiện phải có ít nhất 2 năm kinh nghiệm trong kỹ thuật thụ tinh ống nghiệm và tối thiểu 500 chu kỳ thụ tinh mỗi năm trong 2 năm gần nhất. Bên cạnh đó, Nghị định cũng quy định rõ hồ sơ và quy trình mang thai hộ.

Cặp vợ chồng vô sinh muốn nhờ mang thai hộ cần nộp hồ sơ tại cơ sở y tế được cấp phép, bao gồm đơn đề nghị được thực hiện kỹ thuật mang thai hộ vì mục đích nhân đạo, bản xác nhận của Ủy ban nhân dân cấp xã nơi thường trú của bên mang thai hộ hoặc bên nhờ mang thai hộ, giấy tờ chứng minh người mang thai hộ đã từng sinh con và thỏa thuận về mang thai hộ vì mục đích nhân đạo.

Trẻ sinh ra theo hình thức này cũng được pháp luật công nhận và bảo vệ quyền lợi như mọi trẻ em khác.

Việc thay đổi quy định này không chỉ thể hiện sự quan tâm của nhà nước đến quyền lợi của phụ nữ mà còn thể hiện sự đồng bộ với các chuẩn mực quốc tế về quyền con người và quyền sinh sản. Tuy nhiên, việc thực hiện cần đảm bảo tính minh bạch và tuân thủ pháp luật để tránh những hệ lụy không mong muốn.

Như vậy, Nghị định 207/2025/NĐ-CP không chỉ mở ra cơ hội cho phụ nữ độc thân mà còn góp phần tạo ra một môi trường pháp lý minh bạch và công bằng cho tất cả các bên liên quan.

Nghị định này cũng đặt ra những thách thức mới cho các cơ quan y tế và các cơ sở cung cấp dịch vụ hỗ trợ sinh sản trong việc đảm bảo chất lượng và đạo đức trong việc cung cấp dịch vụ.

Tổng thể, sự thay đổi này có thể mang lại nhiều lợi ích nhưng cũng cần có sự giám sát và quản lý chặt chẽ để đảm bảo mọi hoạt động đều hướng tới lợi ích tốt nhất cho cả xã hội và cá nhân.

Chị Ngọc, 40 tuổi, đã có một kết quả điều trị tích cực sau khi thực hiện chương trình thụ tinh trong ống nghiệm tại Trung tâm Hỗ trợ sinh sản, Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh (IVF Tâm Anh TP HCM). Con gái của chị đã ra đời khỏe mạnh sau một quá trình điều trị không đơn giản.

Chị Ngọc chia sẻ rằng chồng đang làm việc tại Mỹ, vì vậy chị đã một mình đến bệnh viện để thực hiện các bước cần thiết cho quá trình thụ tinh trong ống nghiệm. Ban đầu, chị đã đến hai bệnh viện khác ở TP HCM để khám và được chẩn đoán vô sinh do lớn tuổi và dự trữ buồng trứng cạn kiệt. Tuy nhiên, chị Ngọc không muốn xin noãn hiến tặng vì muốn con sinh ra phải cùng huyết thống với mẹ.

Khi đến với IVF Tâm Anh TP HCM, bác sĩ Châu Hoàng Phương Thảo, Phó giám đốc Trung tâm, đã tư vấn cho chị Ngọc thực hiện chương trình gom noãn tích lũy nhiều chu kỳ. Đây là phác đồ thường được áp dụng cho trường hợp phụ nữ lớn tuổi và dự trữ buồng trứng thấp. Sau nửa năm điều trị, chị Ngọc đã có 7 noãn trưởng thành và được chuyển một phôi vào lòng tử cung.

Kết quả là chị Ngọc đã mang thai và sinh con gái khỏe mạnh nặng gần 3 kg vào giữa tháng 6. Điều này chứng tỏ rằng với sự nỗ lực của cả chị Ngọc và đội ngũ y tế, chị đã có thể có con.

Bác sĩ Thảo cho biết rằng chỉ số dự trữ buồng trứng của chị Ngọc còn rất thấp, chỉ có 0,56 ng/mL. Tuy nhiên, với phác đồ điều trị phù hợp và công nghệ nuôi cấy phôi hiện đại, IVF Tâm Anh TP HCM đã giúp nhiều phụ nữ có con khỏe mạnh mà không cần phải xin noãn.

IVF Tâm Anh TP HCM đã điều trị thành công nhiều trường hợp lớn tuổi và vô sinh hiếm muộn lâu năm. Các phác đồ gom noãn và công nghệ nuôi cấy phôi đã giúp nhiều phụ nữ có con khỏe mạnh. Tỷ lệ đậu thai sau các lần chuyển phôi tại IVF Tâm Anh TP HCM trong năm 2024 đã đạt hơn 78%, và gần 85% đối với phụ nữ dưới 28 tuổi.

Thông tin về trường hợp của chị Ngọc và những thành công của IVF Tâm Anh TP HCM cho thấy rằng với sự phát triển của công nghệ hỗ trợ sinh sản, nhiều phụ nữ có thể có cơ hội trở thành mẹ ở tuổi già hơn hoặc với những tình trạng sức khỏe phức tạp.

Nâng cao chất lượng dân số là một mục tiêu quan trọng không chỉ của ngành Y tế mà còn là chiến lược phát triển lâu dài của đất nước. Trong đó, bên cạnh việc chăm sóc sức khỏe sinh sản, các tiến bộ trong hỗ trợ sinh sản, đặc biệt là phương pháp thụ tinh trong ống nghiệm, đã và đang đóng vai trò quan trọng trong việc mang lại cơ hội làm cha, làm mẹ cho hàng triệu cặp vợ chồng gặp khó khăn về vấn đề hiếm muộn. Điều này không chỉ góp phần nâng cao chất lượng dân số mà còn thể hiện sự quan tâm của xã hội tới vấn đề sức khỏe sinh sản và hạnh phúc của các gia đình.

Trong những năm gần đây, công nghệ hỗ trợ sinh sản đã có những bước tiến đáng kể, giúp nhiều cặp vợ chồng có thể thực hiện hóa mong muốn có con. Thụ tinh trong ống nghiệm là một trong những phương pháp hỗ trợ sinh sản phổ biến và hiệu quả nhất hiện nay. Tuy nhiên, bên cạnh những thành tựu đạt được, vẫn còn nhiều thách thức và hạn chế cần được giải quyết.

Một trong những thách thức lớn nhất là chi phí hỗ trợ sinh sản còn cao, khiến nhiều cặp vợ chồng gặp khó khăn trong việc tiếp cận. Ngoài ra, việc thiếu thông tin và hiểu biết về các phương pháp hỗ trợ sinh sản cũng là một rào cản đối với nhiều người. Do đó, việc tăng cường tuyên truyền và hỗ trợ về các dịch vụ hỗ trợ sinh sản là rất cần thiết.

Để tiếp tục nâng cao chất lượng dân số, việc đầu tư vào các công nghệ hỗ trợ sinh sản hiện đại và đào tạo đội ngũ chuyên môn cao là rất quan trọng. Bên cạnh đó, cần có những chính sách hỗ trợ và bảo hiểm y tế để giúp giảm bớt gánh nặng tài chính cho các cặp vợ chồng hiếm muộn.

Không chỉ là vấn đề y tế, nâng cao chất lượng dân số còn liên quan đến các vấn đề xã hội và kinh tế. Vì vậy, cần có sự phối hợp chặt chẽ giữa các ngành và các cấp chính quyền để triển khai các chương trình nâng cao chất lượng dân số một cách hiệu quả.

Xem thêm thông tin về các dịch vụ hỗ trợ sinh sản tại Tổ chức Y tế Thế giới và Quỹ Dân số Liên Hợp Quốc.

Cặp vợ chồng chị Linh, 35 tuổi, đã trải qua 8 năm hiếm muộn do tinh trùng dị dạng của chồng. Sau khi thực hiện phương pháp thụ tinh trong ống nghiệm (IVF) tại Trung tâm Hỗ trợ sinh sản, Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh (IVF Tâm Anh TP.HCM), chị Linh đã đậu thai và hạ sinh con gái khỏe mạnh nặng hơn 3kg vào giữa tháng 7.

Chị Linh từng phẫu thuật bóc u buồng trứng bên trái vào năm 15 tuổi. Khi kết hôn, chị mong con nhưng 5 năm không có tin vui. Khám ở 2 bệnh viện, chị được chẩn đoán dự trữ buồng trứng giảm nhẹ so với chỉ số trung bình ở phụ nữ trong độ tuổi sinh sản, chồng bị tinh trùng yếu và dị dạng.

Sau đó, vợ chồng chị Linh không điều trị và tiếp tục chờ đợi, nhưng thêm 3 năm không có tin vui. Tháng 2/2024, họ đến khám tại IVF Tâm Anh TP.HCM. Chồng chị Linh được xét nghiệm tinh dịch đồ, ghi nhận tỷ lệ tinh trùng dị dạng không có phần đầu acrosome lên đến 100%. Đây là một túi nhỏ, nằm ở phần đầu của tinh trùng, chứa các enzyme phân giải protein; thiếu phần này khiến tinh trùng không thể phá vỡ lớp màng bảo vệ của trứng dẫn đến không thể thụ thai tự nhiên.

Với tình trạng của vợ chồng chị Linh, nếu áp dụng phương pháp bơm tinh trùng vào buồng tử cung (IUI), tỷ lệ thành công càng thấp hơn so với mức trung bình. Vợ chồng chị quyết định thụ tinh ống nghiệm để có con.

Chị Linh được dùng thuốc kích thích buồng trứng với phác đồ phù hợp. Bác sĩ chọc hút thu được 6 noãn (trứng) trưởng thành, thụ tinh trong ống nghiệm thu được 3 phôi ngày 5 chất lượng tốt. Các bác sĩ xây dựng phác đồ chuẩn bị niêm mạc tử cung đủ điều kiện, chuyển phôi giúp chị Linh đậu thai và hạ sinh con gái khỏe mạnh.

Theo ThS.BS.CKII Dương Quang Huy, Trưởng Đơn vị Nam học, Trung tâm IVF Tâm Anh TP.HCM, tinh trùng dị dạng là hiện tượng khá phổ biến ở nam giới. Trong mẫu tinh dịch sau xuất tinh của nam giới khỏe mạnh thường có một tỷ lệ tinh trùng dị dạng nhất định. Thông thường tỷ lệ tinh trùng có hình dạng bình thường từ 4-10% vẫn có khả năng thụ thai. Trường hợp tinh trùng dị dạng vượt ngưỡng 96% có thể ảnh hưởng khả năng sinh sản và cần điều trị hỗ trợ sinh sản.

Tình trạng này do nhiều nguyên nhân như nam giới suy giảm hormone sinh dục (testosterone) dẫn đến hoạt động sản xuất tinh trùng bị trục trặc, gây bất thường trong tế bào tinh trùng. Nam giới thường xuyên tiếp xúc với môi trường ô nhiễm, nhiệt độ cao, kim loại nặng, chất độc hại (thuốc diệt cỏ, thuốc trừ sâu,…) có thể khiến tinh binh bị biến đổi hình thái.

Trường hợp mắc các bệnh lý sinh dục nam, viêm nhiễm… cũng có thể dẫn đến tinh trùng dị dạng. Ngoài ra, việc ăn uống thiếu dưỡng chất, lối sống thiếu khoa học, hút thuốc lá, lạm dụng rượu bia và các chất kích thích… cũng gây ảnh hưởng xấu đến quá trình sản xuất tinh trùng và nội tiết tố nam.

Bác sĩ Huy khuyến cáo, nam giới nên chủ động khám sức khỏe sinh sản định kỳ. Trường hợp chưa kết hôn nhưng thường xuyên làm việc trong môi trường tiếp xúc với hóa chất độc hại, tia xạ, hoặc có các bất thường ở hệ thống cơ quan sinh sản nên trữ đông tinh trùng bảo tồn khả năng sinh sản. Vợ chồng kết hôn, quan hệ tình dục đều đặn nhưng một năm không có thai nên đến khám và điều trị sớm giúp sớm có con và tiết kiệm chi phí.