TP.HCM đang tích cực lên kế hoạch chuyển đổi xe hai bánh từ xăng sang điện cho các tài xế công nghệ và giao hàng, với mục tiêu giảm thiểu tác động tiêu cực đến môi trường. Viện Nghiên cứu phát triển TP.HCM (HIDS) đã hoàn thành dự thảo ‘Đề án Chuyển đổi xe hai bánh từ xe xăng sang điện cho tài xế công nghệ và giao hàng tại TP.HCM’. Dự kiến, đề án này sẽ được trình lên UBND thành phố trong thời gian tới, sau khi đi qua các bước góp ý và thẩm định tính pháp lý cho các đề xuất chính sách.

Theo ông Lê Thanh Hải, Giám đốc Trung tâm Tư vấn ứng dụng kinh tế thuộc HIDS, hoạt động của các tài xế công nghệ tại TP.HCM có mức độ di chuyển rất cao, trung bình từ 80-120 km mỗi ngày, gấp 3-4 lần so với người dân thông thường. Điều này đồng nghĩa với việc chuyển đổi một chiếc xe máy chạy xăng của tài xế công nghệ sang xe máy điện có tác động giảm phát thải lớn gấp nhiều lần so với xe hai bánh cá nhân khác.

HIDS kiến nghị TP.HCM đề xuất Trung ương miễn 100% phí trước bạ, phí đăng ký biển số và thuế VAT đối với xe máy điện do tài xế công nghệ đứng tên khi mua mới, áp dụng trong toàn bộ giai đoạn triển khai từ tháng 1/2026 đến tháng 12/2029. Đồng thời, đơn vị nghiên cứu này cũng kiến nghị thiết lập cơ chế cho vay vốn ưu đãi lãi suất thấp, lãi suất trần khoảng 6%/năm, giúp tài xế dễ tiếp cận nguồn vốn mua xe điện.

Đề án của HIDS đưa ra 4 giai đoạn thực hiện. Từ tháng 1/2026, bắt đầu áp dụng các chính sách ưu đãi và ngừng cấp phù hiệu mới cho xe máy xăng. Từ tháng 1/2027, hạn chế xe xăng hoạt động trong giờ cao điểm tại các vùng phát thải thấp được thành phố quy định. Từ tháng 1/2028, siết chặt chính sách kiểm soát khí thải theo quy định. Từ tháng 12/2029, cấm hoàn toàn xe xăng tham gia cung cấp dịch vụ trên các nền tảng gọi xe công nghệ.

Theo HIDS, tình trạng ô nhiễm không khí tại TP.HCM đang là vấn đề đáng quan tâm. Giá trị trung bình năm của hàm lượng bụi mịn PM2.5 ở TP.HCM cao gấp từ 2,5 đến 4,7 lần so với ngưỡng do Tổ chức Y tế thế giới (WHO) khuyến nghị. Hoạt động giao thông vận tải được xem là một trong những nguồn phát thải chính làm ô nhiễm không khí tại TP.HCM. Do đó, việc chuyển đổi sang xe máy điện là một giải pháp cần thiết để cải thiện chất lượng không khí và bảo vệ môi trường.

Trước những thách thức về môi trường và nhu cầu giao thông tại TP.HCM, việc triển khai đề án chuyển đổi xe hai bánh từ xăng sang điện cho các tài xế công nghệ và giao hàng là một bước tiến quan trọng. Nếu được thông qua, đề án này sẽ không chỉ góp phần giảm thiểu ô nhiễm không khí mà còn giúp tài xế công nghệ tiếp cận với công nghệ giao thông thân thiện hơn với môi trường.

Tham khảo thêm thông tin về các chính sách giao thông và môi trường tại trang web chính thức của UBND TP.HCM để cập nhật những thông tin mới nhất về việc triển khai đề án này.

Chính quyền Hà Nội đang tích cực hoàn thiện dự thảo Nghị quyết với mục tiêu thúc đẩy chuyển đổi sang phương tiện giao thông xanh, giảm thiểu ô nhiễm môi trường và hướng tới phát triển bền vững. Dự kiến, nghị quyết này sẽ được trình Hội đồng nhân dân thành phố xem xét thông qua tại kỳ họp tháng 9/2025.

Một trong những chính sách nổi bật được đề xuất trong dự thảo là hỗ trợ trực tiếp bằng tiền cho người dân sở hữu xe máy chạy xăng hoặc diesel khi chuyển đổi sang phương tiện giao thông xanh có giá trị từ 15 triệu đồng trở lên. Cụ thể, mức hỗ trợ sẽ là 3 triệu đồng/xe đối với cá nhân, 4 triệu đồng/xe đối với hộ cận nghèo, và 5 triệu đồng/xe đối với hộ nghèo. Mỗi cá nhân sẽ được hỗ trợ tối đa 1 xe đến hết năm 2030.

Ngoài ra, dự thảo cũng đề xuất hỗ trợ vay vốn ưu đãi với lãi suất từ 3–5%/năm và hạn mức 100% giá trị hợp đồng, thời gian vay tối đa 5 năm cho các đơn vị dịch vụ công ích, đơn vị vận tải hành khách và vận tải hàng hóa, cũng như doanh nghiệp đầu tư cơ sở thu hồi, tái chế xe cũ. Điều này nhằm khuyến khích các tổ chức và doanh nghiệp chuyển đổi sang sử dụng phương tiện giao thông xanh.

Để thúc đẩy sự phát triển của phương tiện giao thông xanh, dự thảo còn đề xuất miễn 100% lệ phí trước bạ và lệ phí đăng ký biển số đối với phương tiện giao thông xanh từ ngày nghị quyết có hiệu lực đến hết năm 2030. Chính sách này dự kiến sẽ tạo điều kiện thuận lợi cho người dân và doanh nghiệp trong việc chuyển đổi sang phương tiện thân thiện với môi trường.

Dự thảo nghị quyết cũng đề xuất lộ trình thí điểm và mở rộng vùng cấm phương tiện cá nhân chạy xăng/diesel. Theo đó, thành phố sẽ thí điểm hạn chế xe máy chạy xăng từ ngày 1/1/2026 đến 30/6/2026, sau đó cấm xe máy sử dụng nhiên liệu hóa thạch trong Vành đai 1 từ ngày 1/7/2026 và trong Vành đai 2 từ ngày 1/1/2028. Đồng thời, hạn chế ô-tô cá nhân dùng xăng/diesel trong Vành đai 2 từ ngày 1/1/2028 và mở rộng ra Vành đai 3 từ ngày 1/1/2030. Từ năm 2035-2050, thành phố sẽ hạn chế xe cơ giới không phải phương tiện xanh theo từng cấp độ.

Để đảm bảo thực hiện mục tiêu trên, Ủy ban nhân dân thành phố yêu cầu phải có tối thiểu 10% chỗ đỗ xe tại công trình hiện hữu có trụ sạc trước cuối năm 2026 và tối thiểu 30% chỗ đỗ tại dự án mới phải có trụ sạc. Các dự án đầu tư hạ tầng trạm sạc công cộng sẽ được ngân sách hỗ trợ 70% lãi vay ngân hàng trong 5 năm đầu.

Hà Nội cũng sẽ ưu tiên đầu tư trụ sạc trên vỉa hè, khuyến khích lắp trạm nạp hydrogen, nhiên liệu sạch. Thành phố khuyến khích mạnh mẽ các nhà đầu tư tham gia phát triển hạ tầng giao thông năng lượng sạch qua hình thức PPP (đối tác công-tư) và sẽ được ưu tiên giao đất và hỗ trợ 100% tiền thuê đất tại các vị trí quy hoạch đến hết năm 2033.

Chính quyền Hà Nội đang tích cực nghiên cứu và lên kế hoạch thực hiện chỉ thị số 20 của Thủ tướng Chính phủ, trong đó có nội dung cấm xe máy sử dụng nhiên liệu xăng vào đường vành đai 1 từ ngày 1-7-2026. Theo đó, lộ trình cụ thể bao gồm việc hạn chế các loại xe mô tô, xe gắn máy và giảm số lượng xe ô tô cá nhân sử dụng nhiên liệu hóa thạch lưu thông trong đường vành đai 1 và vành đai 2 từ ngày 1-1-2028. Đến năm 2030, Hà Nội dự kiến tiếp tục mở rộng phạm vi thực hiện trong đường vành đai 3. Đây được xem là một bước tiến quan trọng hướng tới mục tiêu giảm thiểu ô nhiễm môi trường và phát triển giao thông bền vững.

Để chủ trương này được thực hiện một cách hiệu quả, cần có sự phối hợp và chuẩn bị kỹ lưỡng từ nhiều phía. Trước hết, việc tiếp tục mở rộng mạng lưới đường phố, phát triển hệ thống giao thông công cộng đảm bảo tính đúng giờ, đúng tuyến và thuận tiện là yếu tố then chốt. Đặc biệt, đẩy mạnh sử dụng xe buýt điện và triển khai hệ thống xe trung chuyển từ vùng ven vào trung tâm là giải pháp cần thiết để đáp ứng nhu cầu di chuyển của người dân.

Bên cạnh đó, chính quyền cần bố trí ngân sách địa phương và huy động các nguồn lực xã hội hóa để hỗ trợ người dân trong việc chuyển đổi sang sử dụng phương tiện giao thông sử dụng năng lượng sạch. Các chính sách trợ giá, hỗ trợ vay mua xe điện cho hộ nghèo, người lao động cũng cần được xem xét và triển khai. Hơn nữa, việc khuyến khích người dân đổi xe máy cũ lấy xe điện mới và hỗ trợ nhà sản xuất, người tiêu dùng trong quá trình chuyển đổi phương tiện cũng là một hướng đi quan trọng.

Một yếu tố khác cần được quan tâm là việc phủ rộng hệ thống trạm sạc điện. Điều này không chỉ giúp người dân yên tâm về khả năng sử dụng xe điện mà còn khuyến khích hơn nữa việc chuyển đổi sang phương tiện thân thiện với môi trường. Xây dựng một lộ trình phù hợp và khả thi là chìa khóa để thực hiện thành công chủ trương này. Mục tiêu “xanh hóa” giao thông là hướng đi đúng đắn, nhưng điều quan trọng là phải đảm bảo cuộc sống của người dân không bị xáo trộn.

Nếu Hà Nội tiên phong trong việc phát triển giao thông xanh, không chỉ mục tiêu giảm thiểu ô nhiễm môi trường được thực hiện, mà còn có thể thúc đẩy, cổ vũ các tỉnh thành khác cùng chuyển đổi sang sử dụng phương tiện sử dụng năng lượng sạch. Đây là một bước tiến dài không chỉ trong bảo vệ môi trường mà còn góp phần nâng cao chất lượng cuộc sống cho người dân.

UBND TP Huế vừa ban hành kế hoạch chuyển đổi sang sử dụng xe điện đối với xe buýt và xe khách nội tỉnh, hướng tới mục tiêu chuyển đổi năng lượng xanh trong lĩnh vực giao thông vận tải giai đoạn 2025-2030. Theo đó, từ năm 2025, 100% xe buýt được đầu tư mới hoặc thay thế sẽ phải sử dụng xe điện hoặc năng lượng xanh, áp dụng cho cả các tuyến hiện có và các tuyến mới được mở.

Thành phố đặt mục tiêu cụ thể, đến năm 2030, 60% phương tiện taxi hoạt động trên địa bàn sẽ chuyển sang sử dụng xe điện. Ngoài ra, ít nhất 30% xe vận tải hành khách theo hợp đồng đầu tư mới hoặc thay thế cũng phải sử dụng năng lượng xanh. Những mục tiêu này thể hiện sự quyết tâm của chính quyền TP Huế trong việc giảm thiểu tác động môi trường và chuyển đổi sang năng lượng sạch trong lĩnh vực giao thông.

Về hạ tầng hỗ trợ, đến cuối năm 2025, TP Huế phấn đấu hoàn thiện hệ thống trạm sạc cơ bản để phục vụ nhu cầu vận tải hành khách bằng xe điện. Dự kiến đến năm 2030, mỗi xã/phường trong thành phố sẽ có ít nhất một trạm sạc, đáp ứng nhu cầu của tổ chức, cá nhân sử dụng xe điện. Điều này không chỉ tạo điều kiện thuận lợi cho người dân sử dụng xe điện mà còn góp phần thúc đẩy sự phát triển của hạ tầng năng lượng xanh trên địa bàn.

UBND TP Huế xác định việc chuyển đổi sang năng lượng xanh là một nhiệm vụ quan trọng, có ý nghĩa thiết thực trong quá trình hiện đại hóa ngành giao thông. Việc này không chỉ giúp giảm thiểu ô nhiễm môi trường, thúc đẩy tăng trưởng xanh mà còn hướng đến mục tiêu phát thải ròng bằng ‘0’ vào năm 2050 theo chỉ đạo của Chính phủ. Đây là bước đi chiến lược nhằm đảm bảo sự phát triển bền vững và bảo vệ môi trường cho thế hệ tương lai.

Để thực hiện thành công kế hoạch này, UBND TP Huế sẽ cần sự phối hợp chặt chẽ giữa các sở, ban, ngành và sự hỗ trợ từ các nguồn lực, công nghệ. Đồng thời, người dân và doanh nghiệp cũng cần được tuyên truyền, hướng dẫn để tích cực tham gia vào quá trình chuyển đổi này. Thông qua các biện pháp đồng bộ và quyết liệt, TP Huế kỳ vọng sẽ đạt được các mục tiêu đã đề ra, góp phần vào sự phát triển bền vững của thành phố và của cả nước.

TP.HCM đặt mục tiêu đến năm 2029 sẽ chuyển đổi toàn bộ 400.000 xe máy xăng của tài xế công nghệ và giao hàng sang xe điện. Đây là một phần trong kế hoạch kiểm soát khí thải chung của thành phố, nhằm giảm thiểu ô nhiễm không khí và hướng tới phát triển bền vững.

Viện Nghiên cứu và Phát triển TP.HCM (HIDS) đã hoàn thiện dự thảo đề án, trong đó đề xuất một lộ trình chuyển đổi cụ thể và các chính sách hỗ trợ cho tài xế. Theo đề án, đến năm 2029, thành phố sẽ giảm 100% lượng khí thải gây ô nhiễm và khí nhà kính từ nhóm phương tiện này.

Để đạt được mục tiêu này, HIDS đề xuất chia lộ trình chuyển đổi thành 4 giai đoạn. Giai đoạn 1 (từ nay đến tháng 12.2026) sẽ đạt 30% – tương đương khoảng 120.000 xe được chuyển đổi. Giai đoạn 2 (đến tháng 12.2027) đạt 50% – tương đương khoảng 200.000 xe. Tiếp theo là giai đoạn 3 (đến tháng 12.2028) sẽ chuyển đổi khoảng 320.000 xe, đạt 80% và tới tháng 12.2029 là thời điểm kết thúc giai đoạn 4 – hoàn thành chuyển đổi 400.000 phương tiện, đạt 100%.

Thạc sĩ Lê Thanh Hải, Giám đốc Trung tâm Tư vấn Ứng dụng Kinh tế (thuộc HIDS) cho biết, việc chuyển đổi 400.000 xe hai bánh của tài xế công nghệ sang xe điện là bước đi mang tính chiến lược, tác động sâu rộng đến nhiều khía cạnh như nhân lực, chuỗi cung ứng và hạ tầng đô thị. Do đó, cần một hành lang pháp lý rõ ràng, đủ mạnh để đảm bảo trách nhiệm và phối hợp đồng bộ giữa chính quyền, doanh nghiệp vận tải công nghệ, nhà sản xuất cũng như đội ngũ tài xế.

HIDS đề xuất từ tháng 1.2026 bắt đầu áp dụng những chính sách ưu đãi đồng thời ngừng cho phép đăng ký mới phù hiệu (ngừng ký hợp đồng mới) đối với tài xế xe máy xăng có nhu cầu tham gia cung cấp dịch vụ trên các nền tảng gọi xe công nghệ. Các tài xế sử dụng xe xăng đăng ký và được chấp nhận trước thời điểm này vẫn hoạt động bình thường và cần có kế hoạch chuyển đổi từ xe xăng sang xe điện.

Từ tháng 1.2027, hạn chế xe xăng hoạt động trong giờ cao điểm tại các vùng phát thải thấp được thành phố quy định. Từ tháng 1.2028, siết chặt chính sách kiểm soát khí thải theo quy định. Từ tháng 12.2029 sẽ cấm hoàn toàn xe xăng tham gia cung cấp dịch vụ trên các nền tảng gọi xe công nghệ.

Để triển khai đề án, thành phố sẽ trao quyền cho UBND cấp cơ sở tạm thời mở ‘làn xanh’ chỉ dành cho xe điện nếu tỷ lệ điện hóa giao thông trên địa bàn cao hơn 70% sau mỗi năm báo cáo, hoặc trao quyền cho HĐND cấp cơ sở ban hành nghị quyết phủ xanh giao thông toàn địa bàn nếu tỷ lệ điện hóa giao thông trên địa bàn cao hơn 90% sau mỗi năm báo cáo để tạo thêm áp lực tuân thủ.

Theo tính toán, nếu TP thay thế toàn bộ khoảng 400.000 xe máy xăng của các tài xế bằng xe máy điện, lượng khí CO2 có thể giảm tới 750 tấn trong vòng 5 năm, đồng thời giảm đáng kể NOx và bụi mịn PM2.5, góp phần cải thiện chất lượng không khí đô thị. Một xe điện 2 bánh chỉ tiêu tốn từ 3.000 – 5.000 đồng cho mỗi lần sạc, đủ cung cấp năng lượng di chuyển từ 50 – 80 km, thấp hơn đáng kể so với chi phí xăng dầu.

HIDS đề xuất TP.HCM triển khai đồng loạt nhiều chính sách hỗ trợ thiết thực như: Miễn 100% phí trước bạ, phí đăng ký biển số và thuế giá trị gia tăng cho xe điện 2 bánh do tài xế công nghệ khi mua mới trong suốt giai đoạn triển khai đề án từ tháng 1.2026 đến tháng 12.2029; cung cấp khoản vay hỗ trợ mua xe và pin dự phòng với thời hạn vay linh hoạt từ 24 tháng đến 30 tháng, lãi suất ưu đãi thấp hơn mặt bằng thị trường thông qua các ngân hàng thương mại hợp tác, các tổ chức tín dụng vi mô.

Sau khi đã cân bằng cả chi phí vận hành và chi phí khấu hao của hai loại xe, HIDS tính toán tài xế sẽ tiết kiệm được từ 300.000 đồng – 400.000 đồng hàng tháng nhờ chuyển sang xe điện. Sau một năm, khoản tiết kiệm này có thể lên đến gần 5 triệu. Thêm vào đó, công nghệ pin lithium-ion hiện nay đang phát triển một cách nhanh chóng. Nhờ vậy, dung lượng pin và tuổi thọ pin đang không ngừng được cải thiện. Vì thế, trong tương lai lâu dài, người sử dụng xe nói chung và tài xế công nghệ nói riêng sẽ được hưởng lợi về mặt kinh tế, thậm chí có thể hoàn vốn mua xe điện sau vài năm.

Chuyển đổi sang phương tiện xanh đang trở thành xu thế không thể đảo ngược trong nỗ lực bảo vệ môi trường và đảm bảo sức khỏe cộng đồng. Tại buổi tọa đàm ‘Chuyển đổi giao thông xanh: Xu thế không thể đảo ngược’ do Báo Lao động tổ chức, các chuyên gia và nhà quản lý đã nhấn mạnh tầm quan trọng của việc chuyển đổi từ xe máy chạy xăng sang xe điện.

TS. Hoàng Dương Tùng, Chủ tịch Mạng lưới Không khí sạch Việt Nam, khẳng định rằng mặc dù xe máy xăng mang lại sự tiện lợi, nhưng người dân cần sẵn sàng từ bỏ để bảo vệ sức khỏe và môi trường. Ông cũng cho biết Hà Nội đang dự kiến hỗ trợ tài chính trực tiếp để giúp người dân yên tâm chuyển đổi sang xe máy điện, giảm thiểu tác động tiêu cực đến môi trường.

TS. Khuất Việt Hùng, Chủ tịch HĐQT Metro Hà Nội, cho rằng việc chuyển đổi thói quen sử dụng xe máy chạy xăng sang xe điện là một điều cần thiết và hoàn toàn khả thi. Ông đưa ra ví dụ về việc cấm nồng độ cồn trước đây và sự thay đổi trong nhận thức của người dân về vấn đề này. Điều này cho thấy rằng với sự quyết tâm và thay đổi trong nhận thức, việc chuyển đổi sang phương tiện xanh có thể đạt được.

Các chuyên gia cũng thảo luận về các giải pháp để hỗ trợ người dân chuyển đổi sang xe máy điện, bao gồm việc tổ chức lại giao thông, đặc biệt là giao thông công cộng. Hà Nội đang tính đến việc phát triển hệ thống tàu điện và hạ tầng kết nối để giúp người dân dễ dàng tiếp cận và gửi xe tại nhiều điểm, từ đó tạo điều kiện thuận lợi cho việc chuyển đổi.

Ông Ngô Việt Dũng, Phó Chủ tịch kiêm Tổng Thư ký Hiệp hội ôtô thể thao Việt Nam, nhấn mạnh rằng việc chuyển đổi phương tiện xanh không chỉ giúp bảo vệ môi trường mà còn giúp cải thiện chất lượng cuộc sống của người dân. Ông cũng đề xuất rằng Hà Nội cần tổ chức lại giao thông, bố trí trạm sạc và chỗ đỗ xe phù hợp để hỗ trợ người dân chuyển đổi sang xe máy điện.

Chính phủ đã ban hành nhiều chính sách quan trọng nhằm loại bỏ dần phương tiện ôtô, xe máy chạy xăng dầu gây ô nhiễm. Hà Nội được yêu cầu thực hiện lộ trình từ ngày 1.7.2026 không còn xe máy dùng nhiên liệu hóa thạch lưu thông trong khu vực Vành đai 1. Từ 1.1.2028, hạn chế ôtô cá nhân chạy xăng trong Vành đai 1 và 2. Đến năm 2030, mở rộng áp dụng với toàn bộ phương tiện cá nhân dùng nhiên liệu hóa thạch trong phạm vi Vành đai 3. Đây là những mục tiêu cụ thể nhằm giảm thiểu ô nhiễm môi trường và cải thiện chất lượng không khí.

Việc chuyển đổi sang phương tiện xanh không chỉ là một xu thế mà còn là một yêu cầu cấp thiết để bảo vệ môi trường và sức khỏe cộng đồng. Với sự tham gia của các chuyên gia, nhà quản lý và sự hỗ trợ từ chính phủ, việc chuyển đổi này đang trở nên khả thi và cần thiết hơn bao giờ hết.

Trong bối cảnh hiện nay, việc chuyển đổi sang phương tiện xanh là một bước tiến quan trọng để giảm thiểu tác động tiêu cực đến môi trường và cải thiện chất lượng cuộc sống của người dân. Các chuyên gia và nhà quản lý đang tích cực làm việc để tạo điều kiện thuận lợi cho việc chuyển đổi này, đồng thời kêu gọi sự tham gia tích cực của người dân.

Với những nỗ lực và quyết tâm hiện nay, việc chuyển đổi sang phương tiện xanh đang trở thành một thực tế và xu thế không thể đảo ngược. Từ đó, môi trường và sức khỏe cộng đồng sẽ được bảo vệ và cải thiện một cách đáng kể.

Trong nỗ lực đẩy mạnh phát triển giao thông xanh, thành phố Hồ Chí Minh đang tích cực triển khai nhiều đề án quan trọng. Tại một buổi họp báo gần đây, Sở Xây dựng thành phố đã cung cấp thông tin chi tiết về các đề án chuyển đổi xanh trong lĩnh vực giao thông vận tải đang được khẩn trương xây dựng.

Một trong những đề án nổi bật được Viện Nghiên cứu phát triển thành phố Hồ Chí Minh thực hiện là đề án chuyển đổi xe máy từ sử dụng xăng sang điện cho tài xế xe ôm công nghệ và giao hàng tại thành phố. Đề án này đang được hoàn thiện và dự kiến sẽ đề xuất các giai đoạn chuyển đổi cụ thể, cùng với đó là các chính sách hỗ trợ cho tài xế và người dân khi mua xe máy điện.

Đề án chuyển đổi xe máy sang điện được xem là một bước tiến quan trọng trong việc giảm thiểu ô nhiễm môi trường và phát triển giao thông bền vững tại thành phố. Với việc triển khai đề án này, thành phố hy vọng sẽ giảm được lượng khí thải carbon, cải thiện chất lượng không khí và tạo ra một môi trường sống xanh hơn cho người dân.

Theo Sở Xây dựng thành phố, đề án này sẽ không chỉ tập trung vào việc chuyển đổi phương tiện giao thông mà còn đề xuất các giải pháp hỗ trợ cần thiết cho người dân và doanh nghiệp trong quá trình chuyển đổi. Điều này bao gồm việc xây dựng hạ tầng sạc điện, cung cấp các ưu đãi và hỗ trợ tài chính cho người mua xe máy điện.

Trước đó, thành phố đã đặt mục tiêu phát triển giao thông xanh và giảm thiểu tác động môi trường của các hoạt động giao thông. Việc triển khai đề án chuyển đổi xe máy sang điện là một phần quan trọng trong chiến lược này, nhằm giảm sự phụ thuộc vào nhiên liệu hóa thạch và giảm thiểu ô nhiễm môi trường.

Thành phố Hồ Chí Minh đang tích cực thực hiện nhiều biện pháp để đạt được mục tiêu giao thông xanh, bao gồm việc đầu tư vào hạ tầng giao thông công cộng, khuyến khích sử dụng phương tiện giao thông điện và phát triển các khu vực thân thiện với môi trường.

Để biết thêm thông tin về đề án và các chính sách hỗ trợ, người dân có thể truy cập vào trang web chính thức của Sở Xây dựng thành phố Hồ Chí Minh hoặc liên hệ trực tiếp với Viện Nghiên cứu phát triển thành phố.

Hy vọng rằng với những nỗ lực và đề án cụ thể như thế này, thành phố Hồ Chí Minh sẽ sớm đạt được mục tiêu phát triển giao thông xanh và trở thành một thành phố bền vững, thân thiện với môi trường.

Để giảm thiểu ô nhiễm không khí, hàng chục thành phố trên thế giới đang tích cực triển khai các biện pháp siết chặt quy định đối với phương tiện chạy xăng dầu bằng cách thiết lập vùng phát thải thấp hoặc không phát thải. Tuy nhiên, đa số các thành phố đều tiến hành thí điểm trong vài năm trước khi áp dụng chính thức. Với tình trạng dân số ngày càng tăng và mật độ phương tiện giao thông dày đặc, nhiều thành phố đang phải đối mặt với nguy cơ ô nhiễm không khí đã chọn lập các vùng phát thải thấp (Low Emission Zones – LEZ) hoặc vùng không phát thải (Zero-Emission Zones – ZEZ).

Trong khi LEZ chủ yếu tập trung vào việc siết chặt tiêu chuẩn khí thải cho xe động cơ đốt trong, thì khu vực ZEZ lại là nơi chỉ cho phép phương tiện không phát thải như xe điện, xe đạp và người đi bộ được phép di chuyển tự do. Theo Viện Tài nguyên Thế giới (WRI) trụ sở tại thủ đô Washington (Mỹ), chính sách ZEZ không tốn nhiều ngân sách nhưng có thể giúp giảm đáng kể khí thải, đồng thời mang lại lợi ích môi trường và kinh tế. Nếu được thiết kế hợp lý, nó có thể giúp giảm lượng xe lưu thông, giảm tắc nghẽn và thúc đẩy thị trường xe điện phát triển nhanh hơn.

ZEZ được đánh giá cao nhưng cũng vấp phải một số e ngại về tác động kinh tế – xã hội. Ví dụ, chi phí mua xe điện hoặc khó khăn trong việc tiếp cận các dịch vụ vận chuyển có thể ảnh hưởng đến người dân thu nhập thấp hoặc nhóm dễ bị tổn thương đang sinh sống trong khu vực. Ngoài ra, các doanh nghiệp vận tải nhỏ có thể gặp khó trong việc tiếp cận khách hàng, ảnh hưởng đến chuỗi cung ứng thực phẩm và hàng hóa.

Dù vùng giao thông không phát thải là mô hình mới và chưa hoàn thiện, một số thành phố đã bắt đầu triển khai. Theo báo cáo đến 2024 của WRI, khoảng 10 thành phố trên toàn cầu chính thức triển khai hoặc công bố đề án thí điểm ZEZ, gồm Rotterdam, Amsterdam (Hà Lan), London, Oxford (Anh), Brussels (Bỉ), Santa Monica, Los Angeles (Mỹ), Oslo (Na Uy). Trung Quốc có 4 thành phố áp dụng mô hình này, là Thâm Quyến, Phật Sơn, Đông Quan và Hàng Châu.

Các thành phố tiên phong này đã đưa ra nhiều cách làm hiệu quả, có thể là bài học kinh nghiệm cho những đô thị khác. Một tài xế giao hàng bằng xe điện hai bánh lưu thông trên đường Kiều Hương ở Thâm Quyến, Trung Quốc. Ảnh: Reuters

Nâng cấp từ vùng phát thải thấp lên không phát thải

Theo Hội đồng Quốc tế về Giao thông Vận tải Sạch (ICCT) trụ sở tại Washington (Mỹ), vùng không phát thải có thể là bước tiếp theo từ các vùng phát thải thấp (LEZ) hiện có. Với các thành phố đã có LEZ, việc nâng cấp lên vùng không phát thải (ZEZ) là khả thi bằng cách siết chặt dần các tiêu chí.

Ví dụ Amsterdam (Hà Lan) dự kiến trong năm nay lập vùng ZEZ tại khu vực nội đô, áp dụng mọi loại phương tiện, trừ ôtô con. Ngoài ra, chỉ các xe máy và xe tay ga không phát thải mới được phép hoạt động trong khu vực đô thị của thành phố. Mục tiêu dài hạn của nhà chức trách là siết dần các tiêu chí LEZ để trở thành ZEZ bao phủ toàn thành phố, áp dụng cho mọi phương tiện cơ giới vào năm 2030.

Kế hoạch này được nêu trong ‘Chương trình hành động không khí sạch’ của Amsterdam từ 2019. Thành phố Eindhoven (Hà Lan) cũng định thiết lập ZEZ khu vực nội đô, áp dụng cho xe tải, xe giao hàng và ôtô buýt. Đến 2030, nơi đây sẽ siết tiêu chí, buộc mọi phương tiện phải là xe không phát thải.

Tương tự, Paris đã có kế hoạch dần siết vùng LEZ hiện hữu thành ZEZ vào 2030, áp dụng cho các loại phương tiện. Tuy nhiên, không bắt buộc phải có LEZ trước khi triển khai ZEZ, như kinh nghiệm tại Oxford, Thâm Quyến và Rotterdam.

‘Mỗi thành phố cần chọn phương án phù hợp nhất với mục tiêu và điều kiện địa phương. Việc vùng phát thải thấp và không phát thải cùng tồn tại trong một thành phố nhưng áp dụng cho các loại phương tiện hoặc khu vực khác nhau cũng là điều khả thi’, báo cáo của ICCT nhận định.

Bắt đầu với xe tải

Khi làm ZEZ, vài thành phố ưu tiên chuyển đổi ôtô tải vì cấm xe cá nhân chạy xăng vào trung tâm có thể gây phản ứng từ người dân, nhất là khi việc này ảnh hưởng đến khả năng tiếp cận nơi làm việc, trường học hoặc sinh hoạt hàng ngày.

Ngoài ra, thị phần xe điện cá nhân đang tăng nhanh (năm 2023 là 22% tại EU, 35% ở Trung Quốc, 9% tại Mỹ) còn ôtô tải điện vẫn rất thấp, cần khuyến khích bằng ZEZ. Chẳng hạn, Amsterdam từng đề xuất thiết lập ZEZ cho mọi loại phương tiện khu vực nội đô vào năm 2030.

Tuy nhiên, lo ngại về sự đồng thuận của người dân nên nhà chức trách lùi kế hoạch hạn chế xe cá nhân sau mốc này và chuyển sang áp ZEZ cho xe tải bên trong đường vành đai A10 từ 2025. Giai đoạn đầu, xe tải nhẹ và xe van sẽ được ưu tiên chuyển đổi vì ôtô tải nặng, đường dài hiện có ít mẫu điện hóa và giá quá cao.

Đông Quan và Hàng Châu (Trung Quốc) đang cấm xe tải chạy diesel đi vào ZEZ, hướng đến xóa sổ ôtô tải nặng khỏi trung tâm thành phố.

Theo WRI, hầu hết các thành phố trong nghiên cứu đều chọn hạn chế xe tải diesel hoặc xăng ở giai đoạn đầu khi triển khai ZEZ. London và Oxford (Anh) còn mở rộng thí điểm sang xe cá nhân, nhưng chỉ trên một số tuyến phố ngắn dưới 1 km.

Thí điểm phạm vi nhỏ

Các thành phố cần đảm bảo rằng việc thiết kế ZEZ không làm gián đoạn chuỗi cung ứng hàng hóa hay ảnh hưởng đến các hoạt động kinh tế – xã hội đô thị. Vì vậy, họ bắt đầu ở quy mô nhỏ, như cách của Thâm Quyến.

Là một phần trong sáng kiến phát triển bền vững ‘Thâm Quyến xanh’ năm 2018, nhằm kiểm soát ô nhiễm không khí, 10 khu ZEZ đã được thành phố thiết lập. Để tránh phản ứng từ cộng đồng, chính quyền chỉ định các khu vực nhỏ tại những vị trí có tính nhận diện cao.

Các khu vực này có tổng diện tích 22 km2 chỉ chiếm khoảng 1,1% diện tích thành phố, được bố trí tại trung tâm các quận nội thành, nơi thường xuyên ghi nhận mức độ ô nhiễm không khí cao, ùn tắc giao thông và thiếu hụt chỗ đỗ xe.

Diện tích từng khu ZEZ dao động từ 0,37 đến 5,4 km2. Một số khu ZEZ đặt gần các cơ quan hành chính hoặc trường học công lập để tận dụng cơ chế mua sắm công xe điện, đồng thời tránh ảnh hưởng tiêu cực đến đời sống dân cư.

Vào 2023, Thâm Quyến tiếp tục bổ sung 6 khu ZEZ mới gần các trường đại học và công viên công cộng.

Tương tự Thâm Quyến, hầu hết các thành phố trên thế giới mà WRI nghiên cứu đều bắt đầu hoặc lên kế hoạch triển khai ZEZ ở các khu vực diện tích từ 4 đến 31 km2.

Một số cũng đang thử nghiệm các vị trí khác ngoài trung tâm. Chẳng hạn, Trung Quốc đang xem xét thiết lập các khu ZEZ (hoặc các vùng phát thải cực thấp) tại các khu công nghiệp, cảng biển, bãi hàng đường sắt và sân bay.

Hỗ trợ doanh nghiệp nhỏ

Các công ty vận tải nhỏ nằm trong ZEZ dễ bị ảnh hưởng khi chính sách mới áp dụng. Tại Rotterdam, trong quá trình chuyển đổi sang xe điện, họ cảnh báo rằng chi phí chuyển đổi cao do phải mua xe mới.

Vì vậy, thành phố mở rộng phạm vi các khoản trợ cấp mua xe tải điện. Địa phương còn tư vấn chi phí, cung cấp thông tin liên quan đến các khoản miễn giảm thuế, hướng dẫn các giải pháp sạc điện và triển khai chương trình dùng thử miễn phí xe điện.

Để doanh nghiệp đủ thời gian chuẩn bị, Rotterdam áp dụng giai đoạn chuyển tiếp kéo dài. Chính sách ZEZ bao phủ diện tích 13 km2 và hạn chế nhiều loại xe tải không được lưu thông được công bố từ năm 2020, khoảng 4 năm trước khi áp dụng.

Rotterdam còn áp dụng thêm thời gian chuyển tiếp 3-5 năm để loại bỏ dần xe chạy xăng hoặc dầu (chuẩn Euro V và VI), nhằm giúp các doanh nghiệp chuẩn bị và có thêm thời gian chờ giá xe điện giảm.

Ngoài ra, thành phố còn mở rộng mạng lưới trạm sạc pin tại các bãi đỗ công cộng và các điểm đến lớn như trung tâm phân phối, văn phòng, bãi trung chuyển.

Họ cũng đang xử lý các vấn đề về khả năng tương thích giữa các loại trạm sạc và tác động của việc sạc xe lên hệ thống điện lưới.

WRI cho rằng đẩy nhanh quá trình chuyển đổi sang phương tiện không phát thải là yếu tố then chốt để cải thiện chất lượng không khí, giảm rủi ro sức khỏe cho con người và cắt giảm lượng phát thải gây hại cho khí hậu và môi trường.

Triển khai ZEZ có thể là thách thức nhưng các thành phố như Amsterdam, Thâm Quyến và Rotterdam đã chứng minh rằng hoàn toàn khả thi.

‘Tuy nhiên, điều quan trọng là chính sách cần tránh gây ra những tác động tiêu cực cho các công ty vận tải nhỏ và cư dân, đồng thời mang lại thêm các lợi ích đi kèm như tăng hiệu quả vận hành và giảm tắc nghẽn’, tổ chức này khuyến nghị.

Trong bối cảnh chuyển đổi sang xe máy điện đang được đẩy mạnh, Viện Nghiên cứu phát triển TP.HCM đề xuất xây dựng một trung tâm tái chế pin với công suất dự kiến khoảng 3.000 tấn mỗi năm. Đề xuất này được ông Lê Thanh Hải, giám đốc Trung tâm tư vấn ứng dụng kinh tế thuộc Viện Nghiên cứu phát triển TP.HCM, chia sẻ tại buổi họp báo về tình hình kinh tế – xã hội của TP.HCM diễn ra vào chiều ngày 24-7.

Ông Hải cho biết rằng Việt Nam hiện đã có một nhà máy sản xuất pin xe điện được đặt tại Hà Tĩnh với quy mô đầu tư lên tới hàng ngàn tỉ đồng. Ngoài ra, Việt Nam cũng đã ký kết hợp tác với Li-Cycle, một doanh nghiệp hàng đầu thế giới trong lĩnh vực tái chế pin xe điện. Theo đó, hai bên sẽ hợp tác về cung ứng, tái chế pin và nghiên cứu đầu tư hệ thống tái chế tại Việt Nam.

Pin xe điện chứa nhiều kim loại quý như niken, coban, mangan, do đó việc thu hồi và tái chế những nguyên liệu này là vô cùng cần thiết. Công nghệ tái chế pin hiện nay đã phát triển đến mức có thể thu hồi lên đến 90-95% vật liệu trong pin xe điện. Nhiều doanh nghiệp cũng đang quan tâm và đầu tư vào các giải pháp nhằm kéo dài tuổi thọ pin, chẳng hạn như tận dụng pin sau khi giảm hiệu suất trong xe điện để làm hệ thống dự trữ điện cho nhà máy, năng lượng mặt trời hoặc tái chế thành tấm pin năng lượng mặt trời.

Trong đề án chuyển đổi 400.000 xe máy sang xe điện, TP.HCM cũng đề xuất khuyến khích và đặt mục tiêu xây dựng trung tâm tái chế pin. Nếu đạt được các tiêu chuẩn kỹ thuật, TP.HCM sẽ xem xét áp dụng cơ chế hỗ trợ như cho vay ưu đãi hoặc sử dụng quỹ bảo vệ môi trường để tài trợ.

Ông Hải kỳ vọng rằng trong vòng 10 năm tới, TP.HCM sẽ hình thành được một trung tâm tái chế pin hiện đại, góp phần giảm thiểu rủi ro ô nhiễm và hỗ trợ phát triển môi trường xanh.

Đáng chú ý, nhóm đối tượng shipper hiện là nhóm phát thải khí nhà kính cao, với quãng đường chạy trung bình mỗi ngày từ 80-120km, gấp 3-4 lần người dân bình thường. Dự kiến từ tháng 1-2026, TP.HCM sẽ bắt đầu áp dụng các chính sách ưu đãi và đồng thời ngừng cấp mới cho phù hợp với tài xế xe máy xăng tham gia các nền tảng gọi xe công nghệ.