Ở Việt Nam, việc xác minh danh tính liệt sĩ đã trở thành một nhiệm vụ quan trọng và cấp thiết trong những năm gần đây. Mặc dù đã có nhiều nỗ lực từ các cơ quan chức năng, vẫn còn tồn tại nhiều khó khăn và thách thức trong quá trình này. Hiện tại, cả nước vẫn còn khoảng 300.000 mộ liệt sĩ mà thông tin về họ chưa được làm rõ, và có khoảng 180.000 hài cốt liệt sĩ cần được quy tập.

Để giải quyết những tồn tại lâu năm này, các cơ quan chức năng đang tích cực triển khai các giải pháp công nghệ hiện đại, hợp tác quốc tế để đẩy nhanh tiến độ giám định ADN. Một trong những mục tiêu đề ra là đến năm 2030, ngành sẽ phấn đấu xác định được danh tính của 20.000 liệt sĩ thông qua phương pháp giám định ADN. Đây là một mục tiêu đầy tham vọng, nhưng cũng thể hiện sự quyết tâm của các cơ quan chức năng trong việc giải quyết những tồn tại lâu năm này.

Việc ứng dụng công nghệ và mở rộng hợp tác quốc tế được coi là bước tiến mới, mang lại hy vọng sớm giải quyết được những tồn tại lâu năm, góp phần an dân và tri ân các anh hùng liệt sĩ. Sự hợp tác quốc tế và ứng dụng công nghệ hiện đại sẽ giúp Việt Nam có thể tiếp cận được những kiến thức và kinh nghiệm mới, từ đó có thể đẩy nhanh tiến độ giám định ADN và xác minh danh tính liệt sĩ.

Một trong những yếu tố quan trọng trong việc giám định ADN là việc thu thập và bảo quản mẫu sinh học của các liệt sĩ. Các cơ quan chức năng đang nỗ lực thu thập và bảo quản các mẫu sinh học này để phục vụ cho việc giám định ADN trong tương lai. Đồng thời, việc hợp tác với các nước khác cũng giúp Việt Nam có thể tiếp cận được những công nghệ và kỹ thuật mới trong lĩnh vực giám định ADN.

Trước những nỗ lực và quyết tâm của các cơ quan chức năng, hy vọng rằng mục tiêu xác định được danh tính của 20.000 liệt sĩ thông qua phương pháp giám định ADN vào năm 2030 sẽ được thực hiện. Điều này không chỉ giúp giải quyết những tồn tại lâu năm trong công tác xác minh danh tính liệt sĩ mà còn góp phần tri ân và tôn vinh các anh hùng liệt sĩ đã hy sinh vì Tổ quốc.

Việc vận hành hệ thống theo tiêu chuẩn quốc tế trong điều kiện thực tế tại Việt Nam không chỉ khẳng định tính khả thi của công nghệ mới, mà còn giúp việc giám định danh tính hài cốt liệt sĩ trên quy mô lớn trở nên khả thi. Dự án “Nâng cao năng lực giám định hài cốt trong chiến tranh thông qua hợp tác phát triển, chuyển giao công nghệ và tiếp nhận trang thiết bị, hóa chất, vật tư tiêu hao” do Viện Sinh học chủ trì đã được phê duyệt theo Quyết định số 557/QĐ-VHL vào ngày 29/3/2024 của Chủ tịch Viện Hàn lâm Khoa học và Công nghệ Việt Nam.

Trong khuôn khổ dự án, Viện Sinh học, Viện Hàn lâm Khoa học và Công nghệ Việt Nam phối hợp với Cơ quan Phát triển Quốc tế Hoa Kỳ (USAID), Ủy ban Quốc tế về Người mất tích (ICMP) đã tổ chức cuộc họp định kỳ 6 tháng (lần thứ 3) nhằm cập nhật tiến độ các công việc liên quan tới cơ quan chủ quản cùng các ban, ngành liên quan. Giáo sư, Tiến sĩ Chu Hoàng Hà, Phó Chủ tịch Viện Hàn lâm Khoa học và Công nghệ Việt Nam, Viện trưởng Viện Sinh học nhấn mạnh, dự án được khởi xướng với mục tiêu cao cả là nâng cao năng lực giám định ADN đối với hài cốt liệt sĩ từ thời kỳ chiến tranh, qua đó góp phần giải quyết những vấn đề hậu quả chiến tranh và mang lại niềm tin, sự động viên cho hàng ngàn gia đình liệt sĩ.

Dự án không chỉ mang ý nghĩa khoa học mà còn mang giá trị nhân văn và đạo lý, thể hiện sự tri ân đối với lịch sử dân tộc và trách nhiệm đối với các gia đình vẫn đang mong mỏi thông tin về người thân đã mất. Với vai trò là đối tác hỗ trợ kỹ thuật chủ chốt, Ủy ban Quốc tế về Người mất tích đã tích cực chuyển giao công nghệ hiện đại, đào tạo chuyên môn kỹ thuật cho đội ngũ cán bộ Việt Nam, cũng như hỗ trợ vận hành phòng thí nghiệm và thiết lập hệ thống giám định theo các tiêu chuẩn quốc tế.

Đến nay dự án đã đạt được những kết quả nổi bật, đánh dấu bước tiến mới trong quá trình triển khai như: Hệ thống giải trình tự gen thế hệ mới (NGS) cùng phần mềm phân tích dữ liệu đã được lắp đặt đồng bộ và đưa vào vận hành tại Trung tâm Giám định ADN thuộc Viện Sinh học. Trong thời gian qua, có nhiều khóa đào tạo chuyên sâu đã được tổ chức thành công với sự tham gia của các chuyên gia quốc tế và trong nước.

Đặc biệt, lần đầu tiên kể từ khi dự án bắt đầu, đội ngũ giám định đã triển khai công tác thu thập mẫu sinh phẩm hài cốt tại thực địa. Đội ngũ chuyên môn của dự án đã phối hợp với các cơ quan chức năng tiến hành lấy mẫu tại Nghĩa trang liệt sĩ Trà Lĩnh (tỉnh Cao Bằng), thu được 58 mẫu hài cốt liệt sĩ chưa xác định danh tính. Thông tin về dự án và các kết quả đạt được sẽ được tiếp tục cập nhật trên trang web của Viện Sinh học và các kênh thông tin chính thức khác.

Việc vận hành hệ thống theo tiêu chuẩn quốc tế trong điều kiện thực tế tại Việt Nam không chỉ khẳng định tính khả thi của công nghệ mới, mà còn đánh dấu bước tiến quan trọng trong việc hiện thực hóa mục tiêu giám định danh tính hài cốt liệt sĩ trên quy mô lớn. Dự án này hứa hẹn sẽ mang lại những kết quả tích cực trong thời gian tới, góp phần giải quyết những vấn đề hậu quả chiến tranh và mang lại niềm tin cho hàng ngàn gia đình liệt sĩ.