Nhân dịp kỷ niệm 80 năm Cách mạng Tháng Tám và Quốc khánh 2/9, Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch đã đưa ra quyết định mở cửa miễn phí nhiều bảo tàng, nhà hát và làng văn hóa trong 3 ngày. Mục đích của quyết định này là khuyến khích người dân tham gia vào các hoạt động văn hóa, góp phần gìn giữ và phát huy di sản văn hóa của dân tộc.

Theo đó, người dân có thể tham quan miễn phí tại các bảo tàng, nhà hát và làng văn hóa trực thuộc Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch trong thời gian này. Bộ trưởng Văn hóa, Thể thao và Du lịch khẳng định rằng, việc mở cửa miễn phí này không chỉ giúp người dân tiếp cận với các giá trị văn hóa, nghệ thuật mà còn thể hiện sự trân trọng và phát huy di sản văn hóa của đất nước.

Quyết định mở cửa miễn phí này được xem là một hoạt động thiết thực nhằm thúc đẩy sự phát triển của văn hóa và du lịch. Qua đó, người dân có thể tìm hiểu và trải nghiệm những giá trị văn hóa, nghệ thuật đặc sắc của dân tộc. Đồng thời, việc này cũng góp phần nâng cao nhận thức về tầm quan trọng của việc bảo tồn và phát huy di sản văn hóa.

Người dân có thể tận dụng cơ hội này để tham quan và khám phá các bảo tàng, nhà hát và làng văn hóa trực thuộc Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch. Đây là dịp tốt để người dân kết nối với văn hóa và lịch sử của đất nước, đồng thời thể hiện sự trân trọng và yêu quý đối với di sản văn hóa của dân tộc.

Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch hy vọng rằng, qua hoạt động này, người dân sẽ có thêm cơ hội tiếp cận với các giá trị văn hóa, nghệ thuật và đóng góp vào sự phát triển của văn hóa và du lịch Việt Nam.

Nhân kỷ niệm 78 năm Ngày Thương binh – Liệt sĩ, Câu lạc bộ Bạn đọc Bảo tàng – Thư viện tỉnh Bà Rịa – Vũng Tàu đã tổ chức một chương trình đặc biệt với tên gọi ‘Vẽ tiếp bức tranh hòa bình’. Sự kiện này đã thu hút khoảng 100 bạn đọc, thành viên của các câu lạc bộ, đội nhóm và học sinh từ các trường học trên địa bàn tỉnh Bà Rịa – Vũng Tàu tham gia vào những hoạt động ý nghĩa và thiết thực.

Chương trình bao gồm việc giới thiệu sách, đọc thơ, chia sẻ cảm nhận về những bức tranh mang chủ đề hòa bình. Bên cạnh đó, các tham dự viên còn có cơ hội giao lưu với các nhân chứng lịch sử, lắng nghe những câu chuyện và sự kiện trong thời kỳ chiến tranh.

Mục tiêu của chương trình ‘Vẽ tiếp bức tranh hòa bình’ là giúp các em tham gia có cơ hội hiểu sâu sắc hơn về giá trị quý báu của hòa bình. Qua đó, các em sẽ thêm trân trọng sự hy sinh của thế hệ đi trước và nâng cao ý thức sống có trách nhiệm với bản thân, cộng đồng và đất nước.

Sự kiện này không chỉ là một hoạt động kỷ niệm Ngày Thương binh – Liệt sĩ mà còn góp phần giáo dục về truyền thống lịch sử và giá trị hòa bình cho thế hệ trẻ. Đồng thời, chương trình cũng thể hiện sự tri ân và tôn vinh đối với những người đã hy sinh vì độc lập, tự do của dân tộc, tạo cơ hội để thế hệ trẻ hôm nay tiếp tục phát huy truyền thống và xây dựng đất nước ngày càng phát triển.

Trong những năm gần đây, ngành văn hóa tỉnh Đồng Nai đã tích cực triển khai các giải pháp ứng dụng công nghệ số nhằm lưu trữ, giới thiệu và lan tỏa giá trị văn hóa, lịch sử của địa phương. Các đơn vị thuộc ngành văn hóa trên địa bàn tỉnh đã đẩy mạnh ứng dụng công nghệ trong hoạt động văn hóa, tạo ra những trải nghiệm mới mẻ cho người dân.

Trung tâm Văn hóa – điện ảnh Đồng Nai là một trong những đơn vị đi đầu trong việc ứng dụng công nghệ số. Đơn vị này đã tổ chức triển lãm thực tế ảo với chủ đề về văn hóa, con người Đồng Nai, đờn ca tài tử… Các triển lãm này được thiết kế dưới dạng 3D kết hợp với âm thanh, lời thuyết minh giúp tái hiện không gian văn hóa Đồng Nai một cách sinh động, gần gũi. Người xem có thể truy cập vào không gian ảo này mọi lúc, mọi nơi thông qua website và các nền tảng mạng xã hội.

Bên cạnh đó, Trung tâm Văn hóa – điện ảnh Đồng Nai còn tích cực livestream, phát sóng trực tuyến trên fanpage của trung tâm các chương trình văn nghệ, tuyên truyền lưu động. Chỉ tính từ đầu tháng 7 năm 2025 đến nay, đã có hơn 10 buổi diễn văn nghệ tại các phường, xã trên địa bàn tỉnh.

Nhà hát Nghệ thuật Đồng Nai cũng duy trì hình thức live stream trên fanpage để giới thiệu các chương trình nghệ thuật, vở cải lương và trích đoạn cải lương. Công chúng trong và ngoài tỉnh có thể thưởng thức và xem bất cứ lúc nào các chương trình nghệ thuật mang đậm bản sắc văn hóa Đồng Nai do nhà hát thực hiện.

Tại Thư viện Đồng Nai, quá trình số hóa tài liệu đang diễn ra mạnh mẽ. Hàng ngàn đầu sách về lịch sử, văn hóa Đồng Nai đã được số hóa, tích hợp mã QR để phục vụ bạn đọc tra cứu từ xa. Thư viện cũng xây dựng mô hình trải nghiệm lịch sử thông qua hệ thống màn hình tương tác và mô phỏng thực tế ảo.

Các di tích trên địa bàn tỉnh cũng gắn mã QR để người dân có thể tra cứu thông tin trực tiếp tại điểm tham quan. Mỗi mã QR như một kho tư liệu thu nhỏ, giúp du khách tìm hiểu giá trị di tích một cách chủ động, không cần phụ thuộc vào hướng dẫn viên.

Bảo tàng Đồng Nai xây dựng các tour tham quan thực tế ảo tại hệ thống di tích, giúp người dân ở xa có thể tham quan trực tuyến. Đây là cách làm sáng tạo, hiệu quả trong bối cảnh hội nhập và chuyển đổi số.

Tỉnh ủy viên, Giám đốc Sở Văn hóa, thể thao và du lịch Lê Thị Ngọc Loan cho biết, ngành sẽ tiếp tục đẩy mạnh thực hiện chuyển đổi số trên lĩnh vực văn hóa, thể thao và du lịch; hoàn thiện cơ sở dữ liệu ngành, bảo đảm kết nối, tích hợp đồng bộ với hệ thống cơ sở dữ liệu quốc gia.

Phó giám đốc Bảo tàng Đồng Nai Phạm Văn Minh cho biết, bảo tàng sẽ tiếp tục số hóa các hiện vật bảo tàng, trong đó tập trung vào các hiện vật tiêu biểu. Sau khi số hóa, bảo tàng sẽ xây dựng không gian trưng bày ảo tại các phòng trưng bày chuyên đề.

Công nghệ số đã và đang giúp những không gian lưu trữ văn hóa, lịch sử truyền thống của Đồng Nai được mở rộng, đưa di sản đến gần hơn với cộng đồng. Đây không chỉ là xu thế mà còn là giải pháp lâu dài để giữ gìn và phát huy các giá trị văn hóa, lịch sử cho thế hệ mai sau.

Chuyển đổi số trong hoạt động bảo tàng đang trở thành xu hướng tất yếu trên toàn thế giới, giúp hiện đại hóa công tác bảo tồn, tăng cường khả năng tiếp cận di sản và hội nhập với xu thế phát triển chung của bảo tàng thế giới trong kỷ nguyên số. Tại Việt Nam, các bảo tàng cũng cần thiết phải có một phòng chuyển đổi số để góp phần quan trọng trong công tác bảo tồn di sản một cách bền vững, thu hút công chúng thế hệ mới và hội nhập quốc tế.

TS Nguyễn Anh Minh, Giám đốc Bảo tàng Mỹ thuật Việt Nam, chia sẻ quan điểm rằng đã đến lúc các bảo tàng tại Việt Nam cần thiết có một phòng chuyển đổi số. Điều này không chỉ giúp hiện đại hóa công tác bảo tàng mà còn góp phần quan trọng trong công tác bảo tồn di sản một cách bền vững. Ông Minh có được những chia sẻ này sau chuyến đi học tập và trao đổi kinh nghiệm bảo tồn di sản tại Ba Lan.

Theo kinh nghiệm của Ba Lan, một quốc gia có hệ thống bảo tàng hiện đại và năng động bậc nhất Đông Âu, việc thành lập phòng chuyển đổi số đã trở thành một phần không thể thiếu trong hoạt động của các bảo tàng. Phòng chuyển đổi số tại các bảo tàng Ba Lan đảm nhiệm nhiều nhiệm vụ chuyên biệt, bao gồm: số hóa hiện vật, xây dựng và cập nhật cơ sở dữ liệu, đăng tải nội dung lên các nền tảng số, phục vụ cho công tác in ấn, xuất bản, cũng như truyền thông và nghiên cứu.

Một điểm đáng chú ý là tất cả các bảo tàng tại Ba Lan đều được trang bị studio chụp ảnh chuyên nghiệp có diện tích lớn, hệ thống ánh sáng chuẩn bảo tàng và máy ảnh hiện đại với độ phân giải cao. Đây chính là nơi thực hiện việc số hóa chi tiết từng hiện vật, từng tác phẩm nghệ thuật với tiêu chuẩn kỹ thuật cao, đảm bảo tính chân thực và sắc nét khi chuyển sang không gian số.

Sau khi hoàn tất khâu chụp ảnh và xử lý hình ảnh, dữ liệu được cập nhật lên hệ thống nền tảng số và tích hợp vào cơ sở dữ liệu số hóa, đây là quá trình lưu giữ toàn bộ hiện vật, hình ảnh, tư liệu của bảo tàng. Quá trình này là nền tảng quan trọng để chia sẻ hình ảnh các hiện vật đến với các chuyên gia, nhà nghiên cứu, sinh viên và công chúng trong nước và quốc tế.

Vậy nhưng ở Việt Nam, việc thành lập phòng chuyển đổi số không còn là sự lựa chọn, mà là một yêu cầu cấp thiết đối với các bảo tàng ở Việt Nam, nhằm hiện đại hóa công tác bảo tồn, tăng cường khả năng tiếp cận di sản và từng bước hội nhập với xu thế phát triển chung của bảo tàng thế giới trong kỷ nguyên số. Tuy nhiên, tại Việt Nam hiện nay, hầu hết các bảo tàng vẫn vận hành theo mô hình truyền thống và chưa có phòng chuyên trách cho chuyển đổi số.

Các chuyên gia cho rằng, nếu không có bước nhảy về công nghệ, bảo tàng sẽ tiếp tục lùi lại phía sau, không bắt kịp nhu cầu và tâm lý tiếp cận mới của công chúng. Một rào cản lớn là hầu hết các bảo tàng tại Việt Nam chưa có phòng chuyên trách cho chuyển đổi số. Việc số hóa hiện vật, nếu có, thường được thực hiện rời rạc, dưới dạng các dự án ngắn hạn, thuê ngoài. Điều này khiến dữ liệu thiếu đồng bộ, không bảo mật, khó duy trì và không phát huy được giá trị về lâu dài.

Do đó, việc thành lập một quỹ chuyển đổi số trong lĩnh vực bảo tàng tại Việt Nam là hết sức cần thiết, nhằm tạo ra nguồn lực ổn định để hỗ trợ các bảo tàng từng bước hình thành phòng chuyển đổi số, triển khai số hóa hiện vật, xây dựng cơ sở dữ liệu và phát triển nền tảng trưng bày số một cách bài bản, bền vững.

Chuyển đổi số trong lĩnh vực bảo tàng và di tích đang trở thành xu hướng mới tại Đà Nẵng. Các thiết chế văn hóa như bảo tàng đang thay đổi mô hình từ thuần trưng bày truyền thống sang giao diện hiện đại, cởi mở, nhằm cung cấp cho du khách tham quan nhiều thông tin hữu ích hơn. Việc ứng dụng công nghệ cao vào hoạt động chuyên môn đã giúp các bảo tàng và di tích trên địa bàn thành phố Đà Nẵng trở nên sống động và gần gũi hơn với đời sống hiện đại.

Bảo tàng Đà Nẵng là một trong những đơn vị đi đầu trong việc ứng dụng công nghệ vào hoạt động bảo tàng. Với việc triển khai đề án xây dựng bản đồ di sản Đà Nẵng, bảo tàng đã cập nhật 2D, 3D tất cả các di sản, di tích danh thắng trên địa bàn. Đây là dữ liệu số quan trọng giúp bảo tàng cập nhật toàn bộ những thay đổi về thực trạng của các di tích trên địa bàn và có cơ sở dữ liệu để đưa ra giải pháp bảo tồn, tu bổ một cách nguyên bản.

Đặc biệt, mỗi hiện vật sẽ được gắn chip điện tử để dễ dàng quản lý và bảo vệ. Bảo tàng Đà Nẵng cũng đang phối hợp với Công ty CP trí tuệ nhân tạo Việt Nam – AIAIVN thực nghiệm các công nghệ ứng dụng như robot Lumi, ứng dụng tra cứu thông tin và triển khai thử nghiệm ứng dụng thuyết minh đa ngôn ngữ gồm tiếng Anh, Trung, Pháp, Hàn, Nhật, Nga.

Không chỉ Bảo tàng Đà Nẵng, hệ thống bảo tàng, di tích trên địa bàn thành phố Đà Nẵng bắt đầu chú trọng ứng dụng công nghệ trong hoạt động chuyên môn, như số hóa hiện vật, thuyết minh tự động đa ngôn ngữ, triển lãm online, giờ học trực tuyến. Bảo tàng Mỹ thuật Đà Nẵng đã ra mắt không gian triển lãm trực tuyến “DNFam Online Gallery”, cho phép công chúng tham quan và thưởng lãm từ xa.

Bảo tàng Điêu khắc Chăm Đà Nẵng cũng đã ứng dụng công nghệ thành công vào việc chọn lọc, bảo quản, trưng bày hiện vật. Với việc ứng dụng công nghệ AI (gắn RFID) để theo dõi, cảnh báo cho các bảo vật, triển khai hệ thống camera thông minh tích hợp công nghệ AI, cho phép nhận diện hình ảnh và phân tích hành vi theo thời gian thực.

Các chuyên gia cho rằng, chuyển đổi số trong lĩnh vực bảo tàng và di tích là rất quan trọng để tăng sự trải nghiệm của khách tham quan, tính giáo dục và việc đưa bảo tàng đến với du khách. Việc số hóa tất cả các hiện vật và điểm đến, xây dựng hệ thống công nghệ để hiểu được nhu cầu của khách nhằm có những gợi ý mang tính cá nhân hóa là điều cần thiết.

Trong tương lai, các bảo tàng và di tích trên địa bàn thành phố Đà Nẵng sẽ tiếp tục được đầu tư và ứng dụng công nghệ để phục vụ công chúng tốt hơn.