Giá gạo tại Nhật Bản trong tháng 6 đã tăng vọt lên mức kỷ lục 99,2% so với cùng kỳ năm ngoái, tạo ra thách thức lớn cho Thủ tướng Shigeru Ishiba trước thềm cuộc bầu cử Thượng viện diễn ra vào cuối tuần này. Số liệu mới nhất do Bộ Nội vụ Nhật Bản công bố ngày 18-7 cho thấy giá gạo nội địa đã tăng mạnh trong những tháng gần đây, với mức tăng lần lượt là 101% trong tháng 5, 98,4% trong tháng 4 và hơn 92,5% trong tháng 3.
Mặc dù lạm phát lõi đã giảm xuống 3,3% trong tháng 6, thấp hơn mức 3,7% của tháng 5 và dưới dự báo thị trường là 3,4%, tình hình giá gạo vẫn đang gây ra làn sóng bất mãn trong dân chúng. Các chuyên gia kinh tế cho rằng đợt tăng giá gạo hiện nay bắt nguồn từ đợt nắng nóng khắc nghiệt và khô hạn cách đây hai năm, cùng với việc một số thương nhân đã đầu cơ tích trữ gạo để trục lợi.
Chính phủ Nhật Bản đã buộc phải tung kho dự trữ khẩn cấp từ tháng 2, một động thái hiếm khi xảy ra và chỉ được áp dụng trong những tình huống thảm họa lớn. Việc này không chỉ làm lộ rõ điểm yếu trong chính sách nông nghiệp Nhật Bản mà còn cho thấy sự khó khăn trong việc giải quyết cuộc khủng hoảng giá gạo hiện tại. Nhật Bản đã duy trì các chính sách bảo hộ lâu nay nhằm bảo vệ nông dân, như hạn chế nhập khẩu gạo ngoại, điều này đã gây ra nhiều thách thức trong việc tăng nguồn cung gạo trên thị trường.
Người dân thành thị, đặc biệt là các gia đình trẻ, đang cảm nhận rõ sức ép tài chính do giá tiêu dùng tăng cao. Tại nhiều siêu thị ở Tokyo và Osaka, các kệ hàng gạo thường xuyên trống trơn, nhiều cửa hàng phải treo biển khuyên người tiêu dùng chuyển sang dùng mì gói, bánh mì hoặc các loại thức ăn tinh bột giá rẻ khác.
Áp lực chính trị trong nước cũng đang tăng lên, với tỷ lệ ủng hộ chính phủ ông Ishiba giảm xuống mức thấp nhất kể từ khi ông nhậm chức vào tháng 10 năm ngoái. Giới quan sát nhận định làn sóng bất mãn trong dân chúng, cùng với loạt bê bối trong đảng cầm quyền, đã khiến liên minh của ông Ishiba mất thế đa số tại Hạ viện trong cuộc bầu cử tháng 10. Nếu tình hình tiếp tục diễn ra, ông Ishiba có thể sẽ phải từ chức.
Nhật Bản cũng đang đối mặt với thách thức trong việc đạt được thỏa thuận thương mại với Mỹ trước thời hạn 1-8, khi mức thuế 25% của Mỹ áp lên hàng hóa Nhật bắt đầu có hiệu lực. Cuộc đàm phán thương mại giữa hai nước đang trở nên cấp thiết hơn bao giờ hết, trong bối cảnh Nhật Bản đang cố gắng đa dạng hóa thị trường xuất khẩu và giảm sự phụ thuộc vào thị trường Mỹ.
Trong bối cảnh hiện nay, chính phủ Nhật Bản cần có những giải pháp quyết liệt và toàn diện để giải quyết cuộc khủng hoảng giá gạo, đồng thời ổn định thị trường và lấy lại niềm tin của người dân. Thủ tướng Ishiba sẽ phải đối mặt với nhiều thách thức trong thời gian tới, cả về mặt kinh tế lẫn chính trị.
